Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ : ΤΟ ΑΡΙΣΤΟ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.

Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ : ΤΟ ΑΡΙΣΤΟ ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΩΝ  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.

« ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν»

«δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ».

                                                                Σοφοκλής.

        ΠΡΟΟΙΜΙΟ

   « Να βρούμε τη χρυσή τομή» λέγεται σε κάθε δύσκολη διαπραγμάτευση. Φράση που μας  οδηγεί σε μια δίκαιη  μοιρασιά. Ποια είναι αυτή αινιγματική τομή και πού οφείλεται η γοητεία της; Υπάρχει άραγε κάποιο βαθύτερο νόημα;

Από το χάραμα, ακόμη, της ανθρώπινης νόησης διατυπώθηκε η απορία: «Πώς το ένα γίνονται πολλά;  Υπάρχει τρόπος να διατηρήσουν τα μέρη σχέση ουσιαστικής συνοχής με το σύνολο»; Ο Πλάτωνας  θεωρούσε τη συνεχή γεωμετρική αναλογία «του άκρου και μέσου λόγου», ως το βαθύτερο κοσμικό δεσμό.

Μια απλή μαθηματική σχέση με πολλά ονόματα, αλλά με το ίδιο νόημα:  Χρυσή τομή ή  χρυσός λόγος ή χρυσή αναλογία ή θεϊκή αναλογία ή χρυσός μέσος...

Ο λόγος του συνολικού μήκους προς το μεγαλύτερο τμήμα  είναι ο ίδιος με το λόγο του  μεγαλύτερου τμήματος προς το μικρότερο. Ήτοι: « [a+b]:a= a:b ».

  

    ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΤΟΜΗΣ: .

·         Χωρίζει το όλο σε δύο εμφανή άνισα μέρη, χωρίς το  μεγάλο μέρος να κυριαρχεί αισθητικά  και χωρίς να καταστρέφεται η  ενότητα του όλου.

·       Είναι η μοναδική αναλογία, που ενοποιεί τα μέρη με το αρμονικό σύνολο.

·       Είναι ο  άρρητος των αρρήτων αριθμός [δέκα, τουλάχιστον, εκατομμύρια δεκαδικά ψηφία!].  Φ μεγάλη τιμή[a:b]= 1,6180399…., φ  μικρή,[ b:a =φ]=0,6180399…

·         Στη φύση αντανακλάται κυρίως μέσα από μαθηματική σειρά Φιμπονάτσι [0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89,144,233,377…] {κάθε αριθμός είναι το άθροισμα των δύο προηγουμένων και με χρυσό λόγο μεταξύ τους}.

·         Σχηματίζει χρυσά τρίγωνα, τετράγωνα, πεντάγωνα, δωδεκάγωνα και στερεά .

·  Το πιο  σπουδαίο έργο της είναι η σύνθεση τριών άνισων στοιχείων,[a, b, {a+b}], με σταθερό λόγο και όχι  μια απλή «δίκαιη μοιρασιά». Το κατώφλι  διευθέτησης του πλήθους.

·         Η χρυσή τομή δίνει βέλτιστη λύση: Γιατί από το αρμονικό όλον αναδύονται ικανότητες, που δεν διαθέτουν τα μέλη και οι οποίες τους ανταποδίδουν οφέλη.

·       Η χρυσή τομή δημιουργεί συνθήκες ολιστικής σύνθεσης[gestalt]. Της ιδανικής αρτίωσης μορφής και ουσίας. Είναι η οικονομικότερη σύνθεση, ήτοι παράγει το μεγαλύτερο έργο με την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Δημιουργεί ό,τι  πιο υγιές , ανθεκτικό και ωραίο συνάμα. Ως σύνθεση τέλειας αρμονίας άνισων μερών σε υγιές σύνολο δημιουργεί συνθήκες παραγωγής της πιο λεπτοφυούς ενέργειας. Η ιδανική πληρότητα από την οποία αναδύεται κάτι νέο. Από το γόνιμο «διάλογο» των άνισων μερών αναπτύσσεται, τρόπον τινά, ένα είδος ευγενούς άμιλλας, από την οποία αναδύεται ενέργεια, που δρα  ως έναυσμα. Είναι το κατώφλι της αρνητικής εντροπίας[ζωτικής δύναμης] και του  πολλαπλασιασμού, δηλαδή της ζωής. Παρεμφερές φαινόμενο είναι κάθε πνευματική και ψυχική  συγκινησιακή κατάσταση. Τα  συναισθήματα ενεργοποιούν τη βούληση του ανθρώπου. Από τις συνθήκες της χρυσής αναλογίας αναδύεται το στοιχειώδες δυναμικό ισχύος, ήτοι η ουδός κάθε ευγενούς ενεργήματος. Κάθε αρετής. Γιατί αρετή είναι ικανότητα  προσαρμογής, δηλαδή  αποτέλεσμα ενέργειας και πράξεως.

     ΤΟ ΑΡΙΣΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.

     Παράδειγμα[paradigm] είναι ένα πρότυπο, ένα αρχέτυπο  συμπεριφοράς και εφαρμογών ή ένα φιλοσοφικό πλαίσιο ιδεών. Η φύση  συνιστά το παράδειγμα  αξιοθαύμαστης δυναμικής αρμονίας. Μια εξισορρόπηση των κοσμικών αντιθέσεων. Το χάος έχει αγκαλιάσει τον αισθητό κόσμο και  δημιουργεί μια φάτνη θαλπωρής και ένα κλίμα ευκρασίας, απόπου αναδύθηκε  το λεπτότερο δημιούργημά της, η ζωή. Η ομορφιά που αποπνέει οφείλεται στην ευταξία της αρμονικής αυτoοργάνωσής της. Στη «θεία αναλογία» της οικονομίας και της αϊδιότητας του κόσμου.

 Οι εφαρμογές της  στη φύση είναι άπειρες: Στη σπειροειδή  φυλλοταξία, τα άνθη, τους  τυφώνες και γαλαξίες. Στις χημικές συνθέσεις [νερού, μεθανίου, αμμωνίας ...]. Στα νουκλεοτίδια και το DNA. Στα ζώα και στο ανθρώπινο σώμα. Μια δομική αυτοομοιότητα και ένα ολογραφικό πορτραίτο, όπου τα μικρότερα μέρη αντικατοπτρίζουν το όλο.

   Ο άνθρωπος με το αισθητικό ένστικτό του  «διάβασε» το μεγάλο μυστικό της ευμορφίας της φύσεως, την άριστη αρτίωση των στοιχείων της με τη χρυσή τομή και την εφάρμοσε  στη ζωγραφική, στην αρχιτεκτονική, στη μουσική, στα σχήματα βιβλίων  κλπ.

  Το  άριστο παράδειγμα ζωής.

 Ο ανθρώπινος νους αρύεται από τη φύση τα δικά του πρότυπα. Στον  άβιο κόσμο  ύπατη ανάγκη είναι ο φυσικός νόμος. Στον έμβιο κόσμο, κυριαρχούν τα ορμέμφυτα.

Στον άνθρωπο η συνειδητότητά του είναι ο ύπατος αρμοστής.

  Η εσωτερική αρμονία και το αρμονικό ταίριασμα με το διπλανό μας δημιουργούν εύκρατο κλίμα. Με αγαστή συνεργασία ο άνθρωπος κατόρθωσε τα μεγάλα επιτεύγματά του. Τα ορμέμφυτα, όμως, της αυτοσυντήρησης και της αυτοεπιβεβαίωσης, όταν συνδυασθούν με  φιλαυτία καταπνίγουν το γόνιμο ορμέμφυτο της κοινωνικότητας. Τότε τα άτομα καθίστανται  εγωκεντρικά,  κοινωνικά μη συνεργάσιμα και αυτοκαταστροφικά.

    ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

   Η χρυσή τομή είναι η πιο ενδεδειγμένη αναλογία άρμοσης ενός άρτιου συνόλου.

Είναι το «μέτρον άριστον». Άριστον[ από το αραρίσκειν= διευθετείν, αρμόζειν] δεν είναι το μέτριο, αλλά το μέτρο, [ ποσοτικό, ποιοτικό], που αρμόζει σε συγκεκριμένη περίπτωση και προκύπτει από μια ολική θεώρηση της σπουδαιότητας όλων των επιμέρους στοιχείων. Είναι  η αναλογία που προσδιορίζει ακριβέστερα τη «μεσότητα» του Αριστοτέλη.

   Η χρυσή τομή είναι η ιδανική «γλώσσα»  διαλόγου.  

Η διαλεκτική σχέση αποκλίνει προς την αντιπαλότητα, γιατί κάθε θέση προσπαθεί, κατά κάποιο τρόπο, να επιβληθεί στην αντίθετη πλευρά. Η σύνθεση γίνεται  σε ανώτερο επίπεδο. Στη διαλογική σχέση υπάρχει  ένα διαρκής γόνιμος και δημιουργικός «διάλογος». Eπιλογή των θετικών στοιχείων εκάστης πλευράς, με σκοπό την αποτελεσματικότερη σύνθεση σε ένα πιο αρμονικό όλον, στο οποίο διατηρούνται οι ιδιαιτερότητες των μερών.

  Η χρυσή τομή είναι η ιδανική αναλογία συνθέσεως των αντιθέτων : Είναι λόγος και όχι αριθμός. Εφαρμόζεται στα  απειροελάχιστα όσο και στα   απείρως μέγιστα. Στα  μετρήσιμα  και μη στοιχεία. Η ψυχή και το σώμα, το πνεύμα και η ύλη, η λογική και  τα συναισθήματα ως αντίθετα προκαλούν δυϊσμούς και σύγχυση. Η αρμονική σύμφυσή τους δίνει  νόημα και αξία. Η χρυσή κλίμακα [φ:1:Φ], ανάλογα της έννοιας της μονάδας, παρέχει με ικανοποιητική προσέγγιση τα όρια αρμονικής σύμφυσης.

       Οι μοναδικές  ιδιότητες της χρυσής τομής  δημιουργούν χρυσές ανιούσες[  φ:1:Φ] και  κατιούσες [Φ:1:φ] αρμονικές κλίμακες αναλόγων στοιχείων. Η φύση είναι το υπέροχο παράδειγμα. Σε τρία «άλματα» αναδύθηκαν τα πιο σπουδαία φαινόμενα. Στο πρώτο άλμα, μέσα σε μια άρρητη ενεργειακή πλησμονή αναδύθηκε, ως αρμονική σύνθεση το άβιο σύμπαν. Σε ένα δεύτερο εξίσου θαυμαστό άλμα σε μια οντική πλησμονή αναδύθηκε  το θαύμα τη ζωής, ο έμβιος κόσμος. Και σε ένα τρίτο, εξίσου απίθανο και παράδοξο άλμα και πάλι από μια υπερπολυπλοκότητα αναδύθηκε η ανθρώπινη συνείδηση. Στις θαυμαστές αυτές μεταλλάξεις και ειδικά στα όρια των μεταβολών του χάους προς την ευταξία αντανακλάται η αναλογία του χρυσού λόγου.

Παραδείγματα:  Μαθητής: Δάσκαλος: Σχολείο[ χρυσός μέσος ο Δάσκαλος].

                          Πολίτης: Βουλευτής: Κοινοβούλιο[Πολιτεία],[χρυσός μέσος ο βουλευτής].

                          Στρατιώτης: αξιωματικός: στράτευμα.

    Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ, ΩΣ ΕΑΝ ΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ.

Αρετές, <αραρίσκειν, είναι οι ικανότητες προσαρμογής. Είναι τα βασικά στοιχεία δόμησης της ανθρώπινης προσωπικότητας. Αποκτούνται κυρίως με την έξη, ύστερα από συνεχή πρακτική  άσκηση. Κάθε αρετή συνιστά μια  αξιογόνο αλκή, η οποία καθιστά εφικτή τη γεφύρωση, μέσω των αξιών, των αναγκών με τα αγαθά:

   Ικανότητα προσέγγισης  της πραγματικότητας[τακτ της κρίσεως].

Η θεμελιώδης αρετή της προσέγγισης της αλήθειας προϋποθέτει τις ικανότητες   της αυτογνωσίας, της αυτοπεποίθησης  και αυτοεκτίμησης, που ερείδονται στη χρυσή τομή. Στα πολύπλοκα θέματα δεν είναι  πάντοτε δυνατή η άμεση  σύγκριση της αλήθειας με το ψέμα. Η μία αλήθεια συγκρίνεται με μια άλλη αλήθεια και προκαλείται σύγχυση. Η  επιλογή της αλήθειας είναι αρετή που αποχτιέται με διαρκή εξάσκηση. Το τακτ της κρίσεως, ξεπερνά την απλή γραμμική σχέση των γεγονότων. Είναι τέχνη. Απαιτεί μια ικανότητα  διαίσθησης,  ταλέντο και ειλικρίνεια, που αναδύονται από την όλη προσωπικότητα.

  Η αρετή της καλαισθησίας. Η ευγένεια, ο αλληλοσεβασμός, η ανεκτικότητα, η ευπρέπεια, η φιλανθρωπία κ.α.  δυνάμεις συνοχής  έχουν ως μέτρο τη χρυσή τομή.

  Η αρετή  του πράττειν το αγαθό. Η ύπατη Αρετή. Αναδύεται από την αξιογόνο συνείδηση  και έχει πολλαπλά ριζώματα στην παιδεία, γενετική και κουλτούρα.  Το απόλυτο καλό δεν βρέθηκε ακόμη. Κάθε φορά που αλλάζουμε επίπεδο θεώρησης ένα άλλο καλό αναφύεται. Το αγαθό είναι πρόταγμα ζωής. Το βέβαιο είναι ότι βρίσκεται στη χρυσή τομή.

  Η αρετή της ενσυναίσθησης[ empathy]. Το ανθρώπινο  χάρισμα να διεισδύουμε αισθητικά, νοερά και ψυχικά στο «είναι» των όντων. Δημιουργεί το θεμελιώδες δίκτυο των αγωγών συνύπαρξης. Είναι η προϋπόθεση για ανάπτυξη – θέσμιση ενός ηθικού κώδικα..

  Η Αρετή του συνυπάρχειν [amae].

 Η ικανότητα για αρμονική συμμετοχή και μέθεξη σε ένα σύνολο  με βάση τη χρυσή αναλογία. Το όλον λαμβάνει  μορφή  και νέο δικό του περιεχόμενο. Τότε το συνονθύλευμα μετουσιώνεται σε ομάδα, οικογένεια, κοινωνία και Πατρίδα. Τότε  νοιώθουμε τον άλλο, ως εαυτό μας και η αξιοπρέπειά του είναι ο καθρέπτης  τη δική μας. Κάθε περιορισμός δικός  μας είναι έκφανση και αποδέσμευση εσωτερικής μας ελευθερίας. Τότε αναδύεται η ειλικρινής αγάπη και τα προβλήματα γίνονται πιο ευεπίλυτα. Είναι τότε, που νοιώθουμε τη γλυκύτητα του υπέροχου συναισθήματος, ότι ανήκουμε σε ένα σύνολο, στο οποίο επιθυμούμε,  αλλά και εκείνο μας αγκαλιάζει ως  μέλος του. [amae].

 Άπειρα τα ευγενή ενεργήματα του ανθρώπου, όπως το φιλείν, το θρησκεύεσθαι, το δημιουργείν κ.ο.κ, ως αρετές, οφείλουν την ουσία τους το χρυσό λόγο.

 ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

  Η Φύση είναι ο μεγάλος διδάχος του ανθρώπου. Είναι πάνσοφη, πανωραία και πανάγαθη. Γι’ αυτό προσκυνήθηκε, ως εάν Θεός. Με την υπέρτατη σοφία της, που απέκτησε από άπειρες δοκιμές και αστοχίες, σε δεκαέξι δισεκατομμύρια χρόνια, ανέδειξε την τελειότερη  αναλογία σύνθεσης. Το χρυσό λόγο, ως εάν το άριστο των αρίστων παράδειγμα. Τη σύνθεση από την οποία αναδύεται η βασική ουδός κάθε δραστηριότητας  του σύμπαντος. Τη «θεία αναλογία». Το δημιουργικό μοτίβο λειτουργικότητας, υγείας και ομορφιάς, το οποίο εξασφαλίζει τα προαπαιτούμενα στοιχεία της επιβίωσης και  ωριμότητας των όντων: Την εσωτερική αρμονία, το αύταρκες όλο και την αρετή συνύπαρξης.

 Ο άνθρωπος δεν είναι ένα ξένο σώμα στη φύση. Είναι το πιο πολύπλοκο και τελειότερο δημιούργημά της. Τα πάντα, όμως, μεταβάλλονται. Καινούργια αγαθά προστίθενται. Τα πιο πολλά διευκολύνουν τη ζωή μας, αλλά σε ορισμένους τομείς τη δυσκολεύουν. Οι αξίες, οι οποίες συνθέτουν τη ζωή μας παίρνουν συνεχώς νέο περιεχόμενο. Κορυφαίες αξίες μας είναι σήμερα οι ατομικές  ελευθερίες, η αυτοπραγμάτωση και η ευημερία. Το χρήμα αναγορεύτηκε σε ύπατη αξία, γιατί καλύπτει πάρα πολλές ανάγκες. Λόγω υπερβολής, όμως, από μέσον κατέστη ο απώτερος σκοπός. Ύπατη αξία. Η πρακτική αποδεικνύει, ότι έπρεπε να μείνει ενδιάμεσος στόχος. Δεν εξαγοράζονται τα πάντα. Υπάρχουν και αξίες ανεκτίμητες.

Η ζωή καθίσταται όλο και πιο πολύπλοκη. Ο συνδυασμός πολυπλοκότητας και αυτοπραγμάτωσης προκαλεί χαοτικές κοινωνικές καταστάσεις. Κυριαρχεί η εντύπωση ότι  «οι άλλοι είναι η κόλασή μας». Λησμονείται ότι η μοναξιά είναι το πιο φρικτό κακό. Ο τρόμος της ψυχολογικής απομόνωσης μας έχει συνθλίψει. Οι αξίες κοινωνικής  συνοχής ξέπεσαν σε ελάσσονα θέση. Η ειλικρίνεια, ο σεβασμός, η αγάπη, η θεώρηση του άλλου ως συντρόφου κλπ, κατατάχθηκαν κάτω από το κέρδος και την κάθε επιδειξιακή προβολή.

 Το γιατρικό είναι η υγιής διαλογική προσέγγιση σε όλα τα επίπεδα. Υγιής «διάλογος» στις φιλοσοφικές θέσεις, στις απαιτήσεις, στις επιδιώξεις. Μεταξύ υλικών αγαθών και πνευματικών. Μεταξύ ψυχρής λογικής και συναισθημάτων. Μεταξύ λογιστικού συμφέροντος και συναισθημάτων αγάπης. Όπως μια μικροκοινωνία, η οικογένεια, μπορεί να συνθέτει μέσα σε εύκρατο κλίμα όλες τις αντιθέσεις έτσι και η κοινωνία μπορεί να βρει το άριστο συμφιλείν εφαρμόζοντας το παράδειγμα της χρυσής τομής. Τον αληθινά ωραιότερο ηθικό   δεσμό, ο οποίος δημιουργεί την ύπατη αξία: το αρμονικό συνυπάρχειν.

   Η χρυσή τομή είναι η μοναδική γλώσσα ειλικρινούς επικοινωνίας  και δημιουργικού διαλόγου. Η ικανή και αναγκαία συνθήκη συμφιλίωσης  ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων. Διατηρεί τις αντιθέσεις σε χρυσές αναλογίες, χωρίς να χάνεται η ενότητα του όλου. Η αξία της είναι ανεκτίμητη στην Κοινωνία και σε μας τους ίδιους. Γιατί δημιουργεί:

·         Στη σύνθεση των αντιθέτων : την αρμονία.

·         Στις συναλλαγές μας : τη συναίνεση.

·         Στις πράξεις μας: το ηθικό και δίκαιο.

·         Στη κοινή προσπάθεια: την ενέργεια για επιτυχία

·         Στη ζωή μας : την ασφάλεια, την  ευημερία και ευτυχία.

 Η Δημοκρατία, το λιγότερο κακό πολίτευμα, προϋποθέτει μια «κοινωνική συναίνεση» , η οποία είναι δυνατή μόνον μέσα στα όρια της χρυσής τομής. Τα όρια αυτά είναι καρπός παιδαγωγίας και ανδραγωγίας. Εξαρτάται από εμάς το εάν θα κατορθώσουμε να αποκτήσουμε την αρετή της μεσότητας  και να βαδίσουμε  με αυτόν τον χρυσό κανόνα. Τότε και καλύτεροι πολίτες θα γίνουμε και πιο ωραίες οικογένειες, κοινωνίες και Πατρίδες θα δημιουργήσουμε. Και, ίσως, ένα  Κόσμο πιο αρμονικό και πιο ανθρώπινο. Τότε θα είναι εφικτή  μια χρυσή κλίμακα: Άνθρωπος: Φύση: Εντελέχεια[ ευημερία του συνόλου!].

  Η ωραία Χώρα μας, δυστυχώς, έχει ως πιο σοβαρό εχθρό, τη χρόνια καρκινογόνο και αυτοκαταστροφική διχοστασία. Για να ελπίζουμε σε μια χρυσή κλίμακα της ωραίας μορφής: Συνειδητοί πολίτες: Νόμοι-Κράτος : Υψηλόφρων Λαός , πρέπει να έχουμε, ως  πρώτιστο πρόταγμα τη χρυσή τομή. Με απλά λόγια είμαστε υποχρεωμένοι να συμφιλιωθούμε μέσα στις αντιθέσεις μας. Να μάθουμε: Να θεωρούμε  το διπλανό μας, ως ισότιμο συνεργάτη. Στο διάλογο να δεχόμαστε  το μερτικό της ευθύνης μας. Να πετυχαίνουμε το κοινό  ποθητό και με τη χρυσή τομή να το μοιραζόμαστε. Δύσκολο! Δεν έχουμε, όμως, άλλη επιλογή.

                                                                                               Δημήτρης  Μπάκας,

                                                                                                        Δεκ. 2013.

Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1940 ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΧΡΕΟΣ

  « Μόνο ένα λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλον κανένα,

  μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του εικοσιένα»

                                                   Κωστής Παλαμάς 1940

Ζούσε τις μεγάλες εκείνες μέρες ο εθνικός ποιητής, ο βάρδος της φυλής μας και όταν τον ρώτησαν, πως θα μπορούσαν να αντισταθούν σε δυο αυτοκρατορίες είπε τον  παραπάνω σοφό λόγο. Και ΕΚΕΙΝΟΙ ήπιαν από το άκρατο κρασί της ομόνοιας. Μέθυσαν, ενθουσιάσθηκαν εκστατικά και φώναξαν με μια στεντόρεια φωνή το αθάνατο ΟΧΙ.

  Το κροτάλισμα των Γερμανικών πολυβόλων στις πεδιάδες της Ευρώπης είχε παγώσει την έντρομη ανθρωπότητα. Η πολεμόχαρη βία έγραφε, τότε, πάνω  στο στήθος της Ευρώπης, το πυρίκαυστο "Ναι" της υποταγής. Και η μικρή μας Ελλάδα τόλμησε να υψώσει το γυμνό της χέρι και να χαράξει στον ουρανό με τη φλόγα της πίστεως και με το αίμα της θυσίας το αθάνατο "ΟΧΙ" της λευτεριάς. Συνέβη τότε ένα απίστευτο, σαν παραμύθι, πρωτόγνωρο και ανεπανάληπτο ιστορικό γεγονός. Ένα ανθρώπινο θαύμα!

  Την 28η Οκτωβρίου του 40, με ιταμό τελεσίγραφο ο Μουσολίνι, ζητούσε διαβατήριο για την αθανασία. Ζητούσε παράδοση της αιώνιας Ελλάδας, χωρίς όρους. Άλλως 8.000.000 καλογυαλισμένες λόγχες θα τον συνόδευαν σε έναν περίπατο μέχρι την Αθήνα.

 Το τι έγινε στις επόμενες μέρες είναι σε όλους γνωστό και αδύνατο να περιγραφεί άλλωστε σε ένα άρθρο και από οποιαδήποτε πέννα. Ποικιλώνυμες Ιταλικές Μεραρχίες με συχνή αντικατάσταση στρατηγών. Πράσκα, Σοντού, Καβαλέρο και ο SUPER COLONELLO Μουσολίνι, μέσα σε έξι μήνες αλληλοδιαδέχθηκαν με τη σειρά τους την ντροπή της ήττας και ένα φορτίο δυσβάστακτο καταισχύνης.   Σαρώνουν οι φαντάροι μας, μαζί με τους τσολιάδες, τα εκατομμύρια τις λόγχες. Και γίνονται τα τάνκς περίγελος της Ελληνικής μεγαλοψυχίας. Αντηχούν τριγύρω τα φαράγγια και τα χιονισμένα βουνά. Η Κορυτσά, το Πόγραδετς, η Πρεμετή, το Αργυρόκαστρο, η  Κλεισούρα, το Τεπελένι , η Χιμάρα άκουσαν με αγαλλίαση το πλατάγιασμα της γαλανόλευκης στο φύσημα του παγωμένου βορειοηπειρωτικού βοριά.

Η ιαχή "ΑΕΡΑ»  σκόρπισε, σαν φθινοπωρινά φύλλα, 30 άρτια εξοπλισμένες Μεραρχίες με 700.000 άνδρες, 17.000 οχήματα και 50.000 κτήνη. Απ'αυτούς, 14.000  θάφτηκαν στα παγωμένα βουνά, 18.000 τραυματίες και άχρηστοι από κρυοπαγήματα και 13.000 αιχμάλωτοι. Μια μακάβρια απάντηση στην κομπορρημοσύνη του Μπενίτο.

 Ήταν  οι πρώτες νίκες του ελευθέρου κόσμου.  Ήταν  η αρχή της συντριβής του φασισμού. Ήταν το λυκαυγές της αποθέωσης

 Η ελληνική εποποιία του 1940-41, που άρχισε με τις φοβερές μάχες στην Ήπειρο, συνεχίσθηκε με τον άνισο αμυντικό αγώνα στα Οχυρά Μεταξά και τερματίσθηκε με την ηρωική αντίσταση στο νησί της Κρήτης διήρκησε συνολικά 216 ημέρες, άλλαξε  εναντίον του  'Αξονος τον ρου των πολεμικών γεγονότων!  Η Γαλλία καταλήφθηκε σε 45 μέρες, το Βέλγιο σε 18, η Ολλανδία 5, ενώ η Δανία υπέκυψε σε 12 ώρες. Η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία ,η Ρουμανία και η Αλβανία παραδόθηκαν αμαχητί.

       Με την  ηρωική  της  αντίσταση Ελλάδα, πρώτη κατέρριψε το μύθο για το αήττητο του  Άξονα. Κατάφερε θανάσιμο πλήγμα στον έναν συνέταιρο. Τον κατέστησε ανάπηρο και ουδέποτε η Φασιστική   Ιταλία συνήλθε από την ήττα της.

 Μεγαλύτερο δώρο στο κλονισμένο φρόνημα των ελεύθερων λαών δεν μπορούσε τη στιγμή εκείνη να προσφερθεί. Υπήρξε η ουδός αναθάρρυνσης της  Ανθρωπότητας.

 Οι Λαοί της Οικουμένης έκθαμβοι από το κατόρθωμα της φυλής μας μόνον ύμνους και εγκωμιαστικά λόγια είχαν να πουν. Η Ελλάδα στο κέντρο του παγκόσμιου θαυμασμού!

        Πως έγινε όμως το θαύμα; Πως το κατόρθωσαν οι  Έλληνες, μια δράκα ανθρώπων, χωρίς μέσα και όπλα βαριά, χωρίς τάνκς και αεροπλάνα; Κατόρθωσαν το ακατόρθωτο! Το ΕΠΟΣ ΤΟΥ 40! Αυτό, που δίκαια ονομάσθηκε Ελληνικό Θαύμα!

 Η πίστη τους στην Πατρίδα τους όπλισε. Θάνατος ή Λευτεριά, το σύνθημα. Ένας λαός με μια φωνή. Κανένας τότε ηττοπαθής ή ακριτόμυθος. Κανένας Θερσίτης  δε βρέθηκε μεταξύ των Ελλήνων. Μπροστά στον άμεσα ορατό εχθρό και το τρομερό φάσμα του χαμού της Πατρίδας οι Έλληνες, τότε, ενώθηκαν σε ένα σώμα και μια ψυχή.

 Δεν ήταν, όμως, ο τρόμος που τους ένωσε. Εάν είχαν συνενωθεί από το ορμέφυτο του φόβου για τα δεινά του πολέμου θα είχε καταρρεύσει η Ελλάδα, όπως κατάρρευσαν και οι λοιπές χώρες. Μια αρμονική σύνθεση κράτησε το Έθνος όρθιο. Αναδύθηκε, τότε, μια πρωτόγνωρη εθνική συνείδηση, που είχε χαραχθεί στο είναι των Ελλήνων με το αίμα των πολυετών πολεμικών αγώνων. Κυρίως, είχε προηγηθεί μια συνετή στρατιωτική προετοιμασία, όπως και μια ηθική και ψυχολογική προπαρασκευή ολόκληρου του λαού. Σχεδιάσθηκαν και υλοποιήθηκαν οχυρωματικά έργα με το λυσιτελέστερο τρόπο, όπως και  ρεαλιστικά σχέδια επιστρατεύσεως και επιχειρήσεων. Είχε δοθεί, πρώτιστα, στο λαό όραμα Έθνους, που δημιουργεί την  ακατάβλητη ομοψυχία και οντότητα Πατρίδας.  Ανδρώθηκε ένα τεράστιο «εμείς». Και απέναντι «εκείνοι», που θέλησαν να καταλύσουν τη λευτεριά.

Ξεκάθαρος ο εχθρός. Κανένα δίλημμα: ο αγώνας μέχρι εσχάτων.

Το κρίσιμο πολεμικό γεγονός ανέδειξε στην ακέραια  μορφή της την πολεμική αρετή των Ελλήνων. Ένας απέραντος άλογος και συνάμα έλλογος ενθουσιασμός πλημμύρισε και κυρίευσε τον ελληνικό λαό. Ένα διονυσιακό παραλήρημα ταυτίσθηκε με το απολλώνιο φως και την «εν Θεώ» έλλαμψη. Αναδύθηκε μια  πρωτόγνωρη μεταρσίωση για δράση. Η ένδοξη ελληνική ιστορία και  το μέλλον της Ελλάδας δήλωσαν το βροντερό «παρόν» στην πιο κρίσιμη  συνάντηση της Πατρίδας μας με την υποδούλωση και το θάνατο.

 Όχι πλέον χρόνος, αλλά ένα φέγγος αιωνιότητας απλώθηκε τότε.

 Τα πάντα  ήταν δυνατά εκείνες τις ημέρες.  Να πως έγινε το Ελληνικό Θαύμα! Λειτούργησαν αρμονικά όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν το όλον. Το άτομο που ανήκει στο σύνολο. Η οικογένεια στην παραδοσιακή μορφή της, το  Κράτος με τις ιεραρχικές  δομές του. Οι παραδοσιακές αξίες ,ως δυνάμεις  συνοχής.

 Τι συνέβη, όμως, και φθάσαμε από τους διθυράμβους και τους επαίνους στην ντροπή και στη θέση του μαύρου πρόβατου της Οικουμένης! Δυο γενιές αργότερα σε όλα τα πλάτη και μήκη του πλανήτη μόνον με σκωπτικό τρόπο μιλούν για την Πατρίδα μας! Γιατί;

Την εξέλιξη των πραγμάτων τη γνωρίζουμε σχεδόν όλοι μας.

Η Δύση αναζητούσε, πάντοτε, το αιώνιο ανθρώπινο πρόταγμα, την ευδαιμονία. Να απολαμβάνουμε,  όσο περισσότερα αγαθά, με την πεποίθηση ότι το ωραιότερο δώρο είναι  η ζωή μας.  Ο άνθρωπος από πολιτικό ον καθίσταται σταδιακά άτομο-ύπαρξη. Με τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου  καθιερώθηκαν σε επίπεδο αρχών, ως υπέρτατες αξίες, η ισότητα και η ελευθερία του ατόμου. Μια απόλυτα φυσιολογική μετάλλαξη στη σκέψη της νεωτερικότητας. Η απαρχή της αποσύνθεσης της παλαιάς ιεραρχικής κοινωνίας.

 Προέκυψαν, όμως, νέες ιεραρχίες που εγκαθιδρύουν κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες ασύμβατες με το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Έτσι, ο ατομικισμός θα στραφεί, κυρίως από τη δεκαετία του 1960, ενάντια σε κάθε  θεσμό με γενικό αίτημα τη «δημοκρατία», ως βασίλειο ισότητας και διάλυσης των αμετάβλητων ιεραρχιών, που είχαν απολιθώσει τις πρωτοβουλίες των ατόμων. Είμαστε μπροστά στο θρίαμβο της «ατομικοποίησης του κοινωνικού» και στην κατάλυση όλων των μέχρι τότε δεσμών κοινωνικής συνοχής.  Ζούμε στην εποχή της μαζική κοινωνίας.

   Το φαινόμενο έφθασε στην Ελλάδα λίγο αργότερα και στη λαχτάρα  να μιμηθούμε τα πάντα και αμέσως μηδενίσαμε τον παράγοντα χρόνο. Άρχισε η αποκαθήλωση όλων των αξιακών συστημάτων.  Η οικογένεια χαλάρωσε. Ο δάσκαλος κατέβηκε από την  «έδρα» του για να είναι πιο «κοντά» στο μαθητή. Ο ιερέας παραμερίσθηκε για να πάρει τη θέση του ο ...αναλυτής του χρηματιστηρίου. Καταργήθηκε, φιλοσοφικά, και ο Θεός και αντικαταστάθηκε από το χρήμα, ένα ανθρώπινο δημιούργημα σε ρόλο πανάκειας. Ο σχολιαστής των ΜΜΕ πήρε τη θέση του «διαφωτιστή». Το πανεπιστήμιο,  ως πηγή γνωστικού «φωτός», αλλοτριώθηκε. Πλήρης, σχεδόν, η αποσύνθεση του δημόσιου χώρου. Υποχώρηση της νομιμοφροσύνης. Η αιδώς τέθηκε σε διαρκή αργία. Κυρίαρχη η εγωιστική λατρεία της ατομικής ευτυχίας. Μαζική παραγωγή, μαζική κατανάλωση και ο άνθρωπος, ως εάν καταναλωτικό ον.

Το «εγώ» βρίσκει  θαλπωρή  στο σκοτεινό και απομονωμένο ατομικό του «σπήλαιο». Ακούει, τυφλωμένο από το προσωπικό του συμφέρον, μόνον τον αντίλαλο της φωνής του και νομίζει, ότι κατέχει την αλήθεια. Πλήρης αποκοπή κάθε συναισθηματικού δεσμού.

Το «εμείς» διαγράφηκε και απέμειναν οι όροι «αυτοί» ή οι « άλλοι».

Αυτή η υπερβολική αναδίπλωση στην ιδιωτική σφαίρα και η άμετρη  ατομικοποίηση της κοινωνίας αποδυναμώθηκε συθέμελα ο κοινωνικός ιστός. Φθάσαμε στο άλλο άκρο της  υπερβολής. Στην εξαφάνιση όλων των αξιών. «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Βιώνουμε μια οδυνηρή κρίση, που είναι ο θρίαμβος της αταξίας.

Όντως, μέχρι πρότινος, τα αξιακά συστήματα ήταν οργανωμένα στη βάση της ετερονομίας. Αδιαμφισβήτητες «αυθεντίες» χάραζαν τις απαιτήσεις και τα παραγγέλματα. Όμως κάθε συνύπαρξη, ακόμη και η αρμονική απαιτεί κάποιου βαθμού στέρηση. Αυτό είναι το τίμημα κάθε αξίας, γιατί αποφεύγεται ο κορεσμός και ανοίγει η όρεξη αναμονής κάθε καλύτερου. Η δημοκρατία, ως έκφανση κοινωνικής αρμονίας απαιτεί, ως αρμούς, «πολιτικές» αρετές, όπως η μάχη τις πολεμικές αρετές. Οι Έλληνες διακρίθηκαν στις πολεμικές αρετές, αλλά ποτέ ο πόλεμος  δεν υπήρξε αυτοσκοπός . Τον θεωρούσαν αναγκαίο κακό για να εξασφαλίζονται τα αγαθά της ειρήνης, δηλαδή η ελευθερία, το δίκαιο και ο πολιτισμός. Στο στίβο της ειρήνης , κυρίως, διέπρεψαν.

Η δημοκρατική συνύπαρξη, η ωραία αυτή ελληνική επινόηση, έχει  ως μέτρο της την αποφυγή της υπερβολής. «Μηδέν άγαν», αλλά  «μέτρον άριστον», που σημαίνει «ό,τι αρμόζει» στο όλο. Κανένα συστατικό δεν μπορεί να μηδενισθεί, γιατί καταστρέφεται η αρτιότητα και επέρχεται κατάρρευση, αλλά και κανένα στοιχείο δεν κυριαρχεί σε απόλυτο βαθμό. Μια ευαίσθητη δυναμική και ζωντανή αρμονία είναι η δημοκρατία.

   Το ίδιο συμβαίνει και στην κοινωνία των ατόμων. Ο άνθρωπος είναι πολιτικό ον και δεν μπορεί να επιβιώσει στο μονήρη βίο.  Το να ζούμε σε αρμονικές ομάδες, όπως η οικογένεια, η κοινωνία, η πόλη, η πατρίδα δεν είναι ούτε μια αγεληδόν ή οιωνεί συνονθύλευμα συμβίωση, αλλά  συνιστά βασική αξία επιβίωσης του ανθρώπινου είδους. Αξίες της δημοκρατικής  συνύπαρξης, όπως η ατομικότητα, η διαφορετικότητα, η ελευθερία, η ισότητα, η παράδοση, η πρόοδος κττ συνήθως συγκρούονται, ως αντίθετης φοράς.

  Τις αντιθέσεις συνέθετε κάποτε ο σεβασμός προς το Θεό. Αργότερα επικαλέσθηκε ο αντικειμενικός Ορθός Λόγος. Στην πράξη, όμως, αποδείχθηκε ουτοπία, γιατί κατέστη υποκειμενικός. Οι κοινές αξίες, ως στοιχεία συνοχής καταργήθηκαν, γιατί πρυτάνευσαν οι προσωπικές αξίες. Οι άνθρωποι όμως, είναι αναγκασμένοι να συνεργάζονται, γιατί η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Προκαλεί ανυπέρβλητα, για άτομα,  προβλήματα.

      Ποιο  το δικό μας χρέος! Να αποκαταστήσουμε την τιμή της Πατρίδας μας.

Μπορούμε και πως! Βεβαίως. Είναι δυσκολότατο όχι όμως ακατόρθωτο. Είναι εφικτό και κυρίως είναι αθεράπευτα αναγκαίο και επιτακτικό. Απαιτείται υπομονή , επιμονή και κόπος. Στα δύσκολα πάντοτε ξεχώριζαν οι πρόγονοί μας. Παράδειγμα η σημερινή επέτειος . Οφείλουμε, όμως να κάνουμε το πρώτο  μεγάλο βήμα. Να γίνουμε πάλι «εμείς» με τη διπλή του έννοια. Να γίνουμε ένα  αρμονικό «όλο» και ταυτόχρονα να γίνουμε «εμείς», ως εάν «Έλληνες».

Να επαναφέρουμε σταδιακά στο μέτρον άριστο της αξίες συνοχής. Την κατανόηση της πραγματικότητας, ήτοι καλύτερη προσέγγιση της αλήθειας.  Την αισθητική καλλιέργεια για να βρούμε την ωραιότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Το αλλότριο αγαθό δηλαδή την απόδοση της δικαιοσύνης.

Τα παραπάνω  δεν τα βρίσκει ο καθένας ενεργώντας μόνος. Τις απόλυτες αυθεντίες ορθά τις κατήργησε ο άνθρωπος της νεωτερικότητας. Αλλά οφείλουμε  να καταργήσουμε  και την προσωπική μας αυθεντία , γιατί κανένας  άνθρωπος δε συλλαμβάνει το απόλυτο. Να μάθουμε να σεβόμαστε τη γνώμη του άλλου και προπαντός την άποψη των ειδικών, αλλά να μη τους θεωρούμε αυθεντίες. Να θεωρήσουμε μια μοναδική  αυθεντία. Τον ειλικρινή διάλογο με ουσιαστικά επιχειρήματα. Η καλύτερη προσέγγιση εξεύρεσης  λύσεων των προβλημάτων είναι η διαλογική. Η  διαλεκτική αποδεικνύεται ανεπαρκής. Διάλογος με το διπλανό.  Διάλογος μεταξύ γενεών, γιατί  ποτέ δεν αποκόπτεται το παρόν από το παρελθόν και το μέλλον. Τήρηση ίσων αποστάσεων από εχθρούς και φίλους. Από νίκες και από ήττες. Τότε προσεγγίζουμε καλύτερα την πραγματικότητα. Με διάλογο οδηγούμαστε στην ειλικρινή συναίνεση. Η επιβολή απόψεων ενέχει την αντίδραση.

Αλλά ο διάλογος απαιτεί ενσυναίσθηση. Να μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Να θεωρούμε το διπλανό ίσο με εμάς. Γιατί τότε συντίθενται αρμονικά η ελευθερία, με την ισότητα μέσα στην αδελφοσύνη της αγάπης. Τότε δημιουργείται  το υπέροχο συναίσθημα του να ανήκουμε σε μια ομάδα , που θέλουμε να ανήκουμε, αλλά και εκείνη μας θέλει[amae]. 

Τότε δημιουργούνται ακατάλυτοι δεσμοί. Κορυφαίο πρότυπο η αρμονική οικογένεια. Με σταθερή κλίμακα αυτό-ομοιότητας την αναλογία  της χρυσής τομής, που συναιρεί τα ασύμμετρα, αναπτύσσεται η Κοινωνία, η Πόλη και η Πατρίδα μας.

Ως  «θερμόαιμοι» οι  Έλληνες ενεργούμε με ροπή προς την αντιπαλότητα. Αλλά, εάν ο Λόγος ενεργήσει, ως τροχοπέδη, και ενεργούμε έξω από τα όρια της αυτοκαταστροφής, τότε δημιουργούμε μεταξύ μας απίθανους ακατάλυτους συναισθηματικούς δεσμούς. Γινόμαστε μια γροθιά και  επιτυγχάνουμε  τα ανθρώπινα θαύματα, σαν το έπος του 40.

 Εδώ αναδεικνύεται το θαυματουργό έργο της Παιδείας. Επειδή ο άνθρωπος είναι το πιο κοινωνικό ον παρουσιάζει τη πιο έντονη μίμηση. Άρα, το παράδειγμα είναι η πιο λυσιτελής μέθοδος, γι’ αυτό θεωρούμε την ανδραγωγία το πιο κρίσιμο στάδιο παιδείας και αγωγής.

 Με την αγωγή, που σημαίνει πρωταρχικά παράδειγμα και πράξη θα γίνουμε πάλι «εμείς». Αυτός, πιστεύουμε ότι είναι μοναδικός και μοναχικός μας  δρόμος. Ανηφορικός δύσβατος , μακρύς και κοπιώδης, αλλά δυστυχώς δεν έχουμε άλλη επιλογή. Κανένας δεν πρόκειται να μας βοηθήσει.  Μόνον έτσι η Ελλάδα θα καταστεί πάλι υγιής και  στέρεα εθνική και πολιτική οντότητα. Θα ξαναβρεθεί στη θέση, που της αξίζει και δεν θα είναι ουραγός, που δεν της πρέπει!

 Η γενιά μας θα νιώσει τότε την πληρότητα, που αισθάνεται κάποιος, ο οποίος  εκπληρώνει το καθήκον του. Θα έχουμε εκτελέσει  το δικό μας χρέος προς την πιο ένδοξη εθνότητα  του Πλανήτη. Προς τη γλυκιά μας Ελλάδα.

Πάντοτε, μια καινούρια εποχή ξανοίγεται μπροστά μας. Ας ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον. Με πνεύμα αισιοδοξίας οι αβεβαιότητες γίνονται ευκαιρίες

Ας  φανούμε υπεύθυνοι συνεχιστές των ηρωικών  προγόνων μας. Μας συντροφεύουν οι αόρατες σκιές των ηρώων μας (13.748 νεκροί, 41.217 τραυματίες και εξαφανισθέντες).

  Ας κρατήσουμε ψηλά τα ζώπυρα του Γένους και το Λάβαρο των Εθνικών μας παλμών.  Ας κλείσουμε βαθειά στη ψυχή μας την Ελλάδα. Οι Έλληνες ενωμένοι δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτε. Μόνον «θαύματα» θα πραγματώνουμε!

Και τότε, με βεβαιότητα  η πολυκύμαντη ανθρωπότητα θα αναθεωρήσει τις αποφάσεις της, για την  Ελλάδα και ο χρόνος θα σταματήσει μπροστά στους Γίγαντες της Ελληνικής Εποποιίας του 40  και θα βαδίσει επάνω από τους νόμους της φθοράς.

 Κι ένας ύμνος, παντού θα αντηχεί σαν τραγούδι μαζί και σαν κλάμα:

"Αι  ημέτεροι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους.»

                                                                     Δημήτριος  Μπάκας    

                                                                     Αντιστράτηγος ε.α. [ Αθήνα Οκτ.2013]

ΤΟ «ΣΤΡΑΤΕΥΕΣΘΑΙ» ΕΝ ΕΙΡΗΝΗ, ΩΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΗΚΟΝ. Αντγου εα Δημητρίου Μπάκα

  «Ορκίζομαι να φυλάττω πίστιν εις την Πατρίδα….να εκτελώ άνευ αντιλογίας τας  διαταγάς των ανωτέρων μου …τας σημαίας να μη τας εγκαταλείπω….».

Με ρίγη βαθιάς συγκίνησης διαπίστωνα μια ειλικρινή αποφασιστικότητα στα βλέμματα των  νέων μας σε  πρόσφατη τελετή ορκωμοσίας και  αναλογιζόμουν, άραγε, γνωρίζουν το βαθύτερο νόημα και τη μεγάλη σημασία των υπέροχων αυτών υποσχέσεών τους σε μια εποχή, κατά την οποία είναι διάχυτη στην κοινωνία μας η πεποίθηση, ότι εκείνα, που αξίζουν στη ζωή μας, συνοψίζονται στην εδώ και τώρα ατομική ευημερία με την άκρατη κατανάλωση υλικών αγαθών!

Η Δημοκρατία, η μέγιστη κοινωνική [ελληνική] επινόηση  του  ανθρώπου,  λέγεται, ότι  θα ήταν  το χειρότερο πολίτευμα, εάν δεν υπήρχαν όλα τα άλλα! Υπέρτατη δύναμη ρύθμισης των βουλήσεων είναι ο Δήμος, ο Λαός. Αυτόνομα πρόσωπα προβαίνουν  σε  αυτοθέσμιση του τρόπου συμβίωσής τους. Οι απολαύσεις θεωρούνται δικαιώματα και οι υποχρεώσεις συνιστούν καθήκοντα. Καμιά υπερβολή, ακόμη και αυτής της ατομικής ελευθερίας, δεν  είναι συμβατή,  γιατί αστοχεί η αρμονία, που είναι συμβιβασμός. Καμία αξία δεν πρέπει να μένει αθεράπευτη. Επιζητείται η χρυσή τομή όλων των χρυσών αναλογιών του συνόλου των αξιολογικών τάσεων.

 Η Δημοκρατία δεν επιβάλλεται άνωθεν. Αναδύεται από την ολική ανάπτυξη του λαού. Είναι αίολη εάν δεν ριζώνει στην προαίρεση των μελών της. Η  χρυσή τομή  διέπει τις  σχέσεις  κράτους και πολίτη. Υπερβολικός κρατικός παρεμβατισμός νεκρώνει την ατομική πρωτοβουλία. Υπερβολικές ελευθερίες του ατόμου προκαλούν τη διάλυση του κοινωνικού ιστού, γιατί τα «ισχυρότερα» άτομα επωφελούνται της αδυναμίας των λοιπών και δεν αναγνωρίζουν καμιά υποχρέωση αλληλεγγύης, οπότε κάθε άνθρωπος νιώθει μόνος, κυνηγημένος από την αγριότητα και την απληστία των άλλων. 

Το ζην σε υγιή δημοκρατία συνιστά αυταξία, γιατί εξασφαλίζονται σχεδόν όλα τα αγαθά, στον καλύτερο εφικτό βαθμό και όχι στον απόλυτο, όπως και το ύπατο αγαθό, η προσωπική ελευθερία. Οι πολίτες  νιώθουν το υπέροχο συναίσθημα του συνανήκειν σε μια ομάδα, που επιθυμούν, αλλά και εκείνη τους δέχεται στοργικά ως μέλη της[amae]. Με οποιαδήποτε μορφή, «άμεση δημοκρατία», «αντιπροσωπευτική» ή «υπό «παρατήρηση», λειτουργεί εύρυθμα, όταν οι πολίτες έχουν τα ελάχιστα κοινά  στοιχεία κουλτούρας και αισθήματα αλληλεγγύης.  Καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να δημιουργήσει τις δημοκρατικές συνθήκες, εάν δεν εμφιλοχωρήσει  η ανάπτυξη της κοινής δημοκρατικής συνειδήσεως, ήτοι οι πολίτες  να σκέπτονται, να αισθάνονται και να ενεργούν με ηθική συνείδηση,  ως ισότιμα και συνυπόχρεα μέλη ενός όλου. Όλα τα υποσυστήματα  της πολιτείας [κοινωνικό, οικονομικό, νομικό, θρησκευτικό, επικοινωνιακό κλπ] λειτουργούν συνεργαζόμενα ως ισότιμα, με διακριτούς ρόλους και αξίες, χωρίς κάποιο  να κυριαρχεί στα άλλα. Το πολιτικό, ενώ συντονίζει όλα τα υποσυστήματα δεν τα εξουδετερώνει και  δεν τα αδρανοποιεί.  

Η δημοκρατία, εδράζεται σε πολλαπλά επιστημονικά θεμέλια, εντούτοις τελικά είναι το ωραιότερο κοινωνικό δημιούργημα Τέχνης. Ενέχει ένα υπέροχο δημιουργικό, αλλά μη παιγνιώδες, παιχνίδι[ homo ludens ]. Απαιτεί, όμως, ενάρετους  και ικανούς «παίκτες».

Ένα διαρκές πρόταγμα είναι η Δημοκρατία, γιατί δεν έχει κατακτηθεί πουθενά  στην ιδανική της μορφή. Έχει, ως  αχίλλειο πτέρνα την αταξία [εντροπία], η οποία οφείλεται στη αδόκιμη αυτοδιαχείριση της ελευθερίας των μελών της, η οποία όταν  εκφράζεται με ευθύνη και πρωτοβουλία οδηγεί στην  πρόοδο, αλλά όταν  μεταπίπτει σε κακοήθη εκμετάλλευση   επιφέρει την  καταφορά και  την ερείπωση της κοινωνίας.  

Το μοναδικό αντίδοτο στην κοινωνική αταξία είναι η ευταξία, που δημιουργείται με την αγωγή των πολιτών. Αγωγή είναι η μεθοδευμένη επίδραση των  παλαιότερων γενεών στις νεότερες. Ανήκει στην κατηγορία της γονικής φροντίδας και συνιστά ύπατο προσωποπαγές  καθήκον, γιατί απορρέει από την αδήριτη ανάγκη της  διατήρησης του ανθρώπινου είδους. Ο άνθρωπος, πολιτικόν ον, είναι homo educandus λόγω του ορμέμφυτου της κοινωνικότητας.

Η αγωγή αφορά κυρίως στους νέους αλλά συνιστά ένα δια βίου ενέργημα όλων, γιατί αναπλάσσει ένα νέο είδος ανθρώπου. Η διαμόρφωση χαρακτήρα και προσωπικότητας  είναι μια σπουδαία και συναρπαστική δια βίου παιδευτική  περιπέτεια.    Καλλιεργούνται παράλληλα, αρμονικά, αλλά και ισότιμα και οι τρεις συνιστώσες της ανθρώπινης υπόστασης: Ο γνωστικός τομέας, δηλαδή, η αντιληπτική ικανότητα της πραγματικότητας. Ο συναισθηματικός χώρος, που συνιστά την  πηγή της ζωτικής δύναμης. Και η  πρακτική ηθική συγκρότηση.

 Υλοποιείται σε τρεις φάσεις:

·         Στην Παιδαγωγία, κατά την οποία κυριαρχεί η ετερονομία, ήτοι τους στόχους  και τις μεθόδους καθορίζει ο παιδαγωγός.

·          Στην ανδραγωγία[ άνδρας εδώ με την έννοια του ανθρώπου, « Ζευς πατήρ ανδρών τε και Θεών», Όμηρος], μετά την εφηβεία, οπότε αναπτύσσεται σταδιακά η αυτονομία.

·          Και τέλος  στην αυτόνομη   αυτοπραγμάτωση.

  Η Παιδεία, η πιο μεγάλη ισχύς  προόδου αποβλέπει στην απόκτηση αρετών. Είναι αρετή ένα ολοκλήρωμα αξιών και σημαίνει την ικανότητα του αρμόζειν  στις πραγματικές συνθήκες. Από την αρχαϊκή  ανδρεία  έφθασε στην Αρετή, ως μόνιμη διάθεση του πράττειν το αγαθό. Αποκτιέται με την επανάληψη και συναρτάται   με την ελευθερία βουλήσεως του ατόμου.

 Ιδανικός  τύπος ανθρώπου δεν μπορεί να ορισθεί απόλυτα, γιατί το ανθρώπινο είναι παραμένει ένα διαρκές πρόταγμα. Ουσιαστικά είναι το γίγνεσθαι του ανθρώπου που είχε στόχο η αρχαία ελληνική παιδεία με το ιδανικό του εσθλού, ήτοι τον αληθινό άνθρωπο.  [εσθλός ετυμολογικά έχει ρίζα το ρήμα είναι σημαίνει το πραγματικό]. Είναι το πιο υπέροχο ανθρώπινο καλλιτέχνημα, η αυτοπραγματούμενη προσωπικότητα, στην οποία ικανοποιούνται  αρμονικά όλες οι αξίες της ζωής.  Είναι το ανεκτίμητο αποτέλεσμα  αγωγής και  παιδείας

Η Παιδεία, ως καθήκον  της Πολιτείας  επιβάλλει ένα συμβολικό «στρατεύεσθαι».

Για το κυριολεκτικό στρατεύεσθαι θα λέγαμε επιγραμματικά: Η επιβίωση κάθε ζωντανού οργανισμού, από το απλούστερο ον μέχρι και τη Συνομοσπονδία Κρατών, επιτάσσει τρεις εκ των ων ουκ άνευ, συνθήκες.  Την εσωτερική  συνοχή των συστατικών του, τη δυνατότητα σύνδεσης με το περιβάλλον και την  αυτοάμυνά του. Την ύπαρξη του Στρατού επέβαλε εξαρχής η αδήριτη ανάγκη της άμυνας, που είναι προϋπόθεση όλων των ζωτικών  λειτουργιών. Για τη δημοκρατία η εθνική άμυνα συνιστά πρωταρχικό στοιχείο υπόστασης. Το στρατεύεσθαι για την  Πατρίδα συνιστά ύπατη δημοκρατική αξία[γι’ αυτό ο τύπος απαρεμφάτου], καθόσον υπερασπίζεται το ύπατο  αγαθό της ελευθερίας  από εξωτερικούς κινδύνους. Επειδή δεν έχουν δημιουργηθεί, ούτε κατά φαντασία, οι συνθήκες μιας αιώνιας παγκόσμιας  ειρήνης και επειδή  κανένας θεσμός δεν καταργείται, εάν δεν αναλάβει κάποιος άλλος τα καθήκοντά του, όπως ένα απίθανο φαντασιακό  παγκόσμιο Υπερ-Κράτος, εκτιμάται, ότι η βασική άμυνα θα ανήκει στα Έθνη Κράτη, τα οποία θα υπάρχουν στην αιωνιότητα, έστω με σχετικά μειωμένη ισχύ.

Η  Πολιτεία λειτουργεί, ως ενιαίος οργανισμός, έστω και εάν στηρίζεται σε επιμέρους εξειδικευμένους θεσμούς. Η σωστή και εναρμονισμένη λειτουργία του κάθε θεσμού επηρεάζει το Όλον. Η  Εθνική Άμυνα είναι απόλυτα συλλογική υπόθεση. Δεν νοείται άμυνα χωρίς υγιές  κοινωνικό, οικονομικό , παιδευτικό στοιχείο. Αρχίζει από το ίδιο το άτομο και ολοκληρώνεται στις Μεραρχίες των συνόρων και στα Γενικά Επιτελεία. Ως τέτοια αναγκαιότητα  το στρατεύεσθαι είναι  καθήκον όλων μας, πλην, φυσικά, όσων  αδυνατούν για λόγους υγείας.

 Αποστολή του Στρατού  στην ειρήνη είναι να προετοιμάζει τους νέους μας για την κρίσιμη ώρα της μάχης. Η στρατιωτική εκπαίδευση, απλά ως  ενημέρωση και εκμάθηση   χειρισμού του οπλισμού είναι το ελάχιστο έργο και θα αρκούσε ένας μικρός χρόνος στράτευσης. Αυτή η εσφαλμένη αντίληψη, δυστυχώς, επικρατεί και από εκεί απορρέει το ψεύτικο ερωτηματικό: γιατί «να υπηρετούν τόσους μήνες τα παιδιά μας και να χάνουν πολύτιμο χρόνο από τη σταδιοδρομία τους»! Έτσι η στρατιωτική θητεία συνεχώς συρρικνώνεται, λες και είναι χαμένος χρόνος! Παραβλέπεται η ύψιστη αποστολή της κορυφαίας φάσεως της ανθρώπινης αγωγής η στρατιωτική αγωγή, η οποία, ως προσωπική ενεργητική μέθεξη στο  ύπατο αγαθό της ελευθερίας την καθιστά πρώτιστη δημοκρατική αξία. Αξίζει, γιατί  στη πιο κρίσιμη ηλικία, με τη στρατιωτική αγωγή λαμβάνει χώρα  η μετουσίωση του νέου σε μαχητή. 

Ας δούμε επιγραμματικά τι συμβαίνει κατά φάση της στρατιωτικής αγωγής. Μέσα σε ένα ιδιάζον κλίμα, πολύ διαφορετικό από το σπιτικό-οικογενειακό, αναπτύσσεται η προαίρεση και η προθετικότητα για ευθύνη του νέου,  λόγω της ορμέμφυτης ανθρώπινης ιδιότητας της κοινωνικότητας [μίμησης]. Προκαλείται μια έντονη συγκινησιακή ενεργοποίηση του συναισθηματικού του χώρου. Ταυτόχρονα αφυπνίζεται ο συνειδησιακός  χώρος, καθόσον βρίσκεται μπροστά στη σκληρή  πραγματικότητα της ευθύνης.  Δια του παραδείγματος  των μελών της ομάδας  και με ανδραγωγό τον  εκπαιδευτή  αναπτύσσεται η ευγενής άμιλλα. Ο συνειδησιακός χώρος καθίσταται αξιογόνος, απόπου   αναδύεται , ως υπέρβαση του εαυτού, η ηθική συνείδηση, που εκφράζεται με τη  βούληση  για προσφορά μέχρι την αυτοθυσία.

Κατά  τη δοκιμασία της στρατιωτικής αγωγής ο νέος ανέρχεται σταδιακά τις   κρισιμότατες παιδευτικές βαθμίδες της αυτοσυνειδησίας, αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης. Με πλήρη   συνείδηση του  κινδύνου, μέχρι και  πιθανού θανάτου, υπερβαίνει το φάσμα της φοβίας και ξεπερνά το κατώφλι της ατομικότητας  βηματίζοντας σταδιακά στη μέθεξη και σύμφυση με το σύνολο[ ομάδα, στρατός, Πατρίδα], στα οποία συνειδητά πλέον θέλει να ανήκει. Ουσιαστικά διέρχεται από το κατώφλι  της ετερονομίας και ανευθυνότητας προς την  αυτονομία, την ευθύνη και την ελευθερία. Όντως ελευθερία είναι η αρμονική προσαρμογή[αρετή] των δυνατοτήτων μας στις συνθήκες της πραγματικότητας. Συνειδητοποιεί την έννοια της Πατρίδας, ως άξιος να συμβάλει στην ελευθερία της,  και  πλαταίνει τα στενά ατομικά του όρια μέχρι και την αιωνιότητα του Έθνους.

 Δεν είναι μια απλή υπόθεση κάποιων ελάχιστων ωρών  η στρατιωτική αγωγή, αλλά πράξη άλγους και κόπου μεγάλης διάρκειας. Είναι η κορυφαία φάση της πιο έμπεδης δόμησης της προσωπικότητας, γιατί  πρόκειται για την κατάκτηση της κορυφαίας αρετής της ενσυνείδητης πειθαρχίας. Μέχρι εκείνη τα στιγμή οι άλλοι του υπαγόρευαν το τι πρέπει να κάνει. Τώρα πια είναι εκείνος, οποίος συνειδητά αποφασίζει. Δεν καθίσταται, όπως κάκιστα λέγεται, «στρατιωτάκι», αλλά ένας ικανός μαχητής του πολέμου και της ζωής. Η συνειδητά πειθαρχημένη  προσωπικότητα, που θεμελιώνεται στις βασικές αξίες της ορθής αντίληψης της πραγματικότητας, στο βαθύ συναίσθημα ευθύνης και στο ευγενές ηθικό παράδειγμα δεν παρασύρεται εύκολα στα καταστρεπτικά άκρα του διπόλου του  φανατισμού και του  μηδενισμού, αλλά τοποθετείται στο χώρο της συναίρεσης. Η γνώμη καθίσταται έλλογη- συνειδητή πεποίθηση και ένα υγιές «πιστεύω» και τότε  κρυσταλλώνεται το  καθήκον , που συνιστά αξία ισότιμη  της ιερότητας.

Με την στρατιωτική αγωγή σφυρηλατούνται ακατάλυτοι υιικοί, πατρικοί και συναδελφικοί δεσμοί, που χαλυβδώνονται σε εμμενείς αξίες και συνιστούν τα στοιχεία της αρμονικής  συνύπαρξης. Η υπόσταση της Πατρίδας ερείδεται ακριβώς σε αυτές τις υιικές και γονικές αξίες, που συνιστούν την ειδοποιό διαφορά  από την έννοια της πολιτείας, που τυχαία γεννηθήκαμε. Η Πατρίδα, έχοντας  ετυμολογικά τη ρίζα της στον πατέρα και τη μητέρα, ενέχει την ιερότητα, του  ρόλου των γονιών. Είναι πολύ διαφορετικό να ζούμε σε μια οποιαδήποτε  πολιτεία από το να ζούμε στην  Πατρίδα μας. Η Πατρίδα είναι, ως εάν  οικογένεια. Κάθε υγιής  οικογένεια συγκροτείται από  μέλη, τα οποία  είναι συνειδητά πειθαρχημένα και ευπειθή.

Είναι στην πράξη,  τόσο ιδανικές οι συνθήκες; Το τέλειο δεν έχει ακόμη κατακτηθεί πουθενά. Από τη μια μεριά η μιμητική νοοτροπία της κοινωνίας μας για ελάχιστη προσπάθεια, οι ποικίλες παρεμβάσεις υπέρ της άνισης μεταχείρισης και η μερική απειρία  μικρού αριθμού εκπαιδευτών, αλλοιώνουν το χαρακτήρα  της στρατιωτικής αγωγής, ο οποίος παρά ταύτα παραμένει πάντοτε ικανοποιητικός. Έχει πλέον  προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις της εποχής μας. Η παλαιά μέθοδος, που προέβλεπε τη συντριβή της προσωπικότητας των νέων και την ανάπλασή της στη συνέχεια, μια μέθοδος για «ανακυκλώσιμα υλικά», έχει καταργηθεί. Σήμερα εφαρμόζεται η διαδικασία της «επεξεργασίας διαμαντιών». Κατά την αρχική σκληρή διαδικασία , αποβάλλονται όλες  εκείνες οι αρνητικές ιδιότητες , που απάδουν στην συλλογική ζωή, αλλά διατηρούνται οι αρετές, τις οποίες έχουν οι νέοι μας από το σπίτι τους, το σχολειό και την κοινωνία. Με την αγάπη και το ενδιαφέρον για τον παιδαγωγούμενο ο ανδραγωγός-εκπαιδευτής οδηγεί τον αναπτυσσόμενο νέο από την ετερονομία [καταναγκασμό] στην αυτονομία και την αυτοπειθαρχία.

Μια τεράστια ευχάριστη  μεταμόρφωση διαπιστώνουν οι γονείς  στα παιδιά τους, γιατί στη στρατιωτική θητεία έγιναν πιο ώριμα και πιο υπεύθυνα. Το διαπιστώνουμε και εμείς στο περιβάλλον μας. Κατά κανόνα, όσοι υπήρξαν καλοί στρατιώτες έγιναν και άριστοι πολίτες, γιατί απέκτησαν αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και κατέστησαν ικανοί να αντιμετωπίζουν κάθε είδους  δυσκολία της ζωής. Αναπτύσσουν βαθύτατο  συναίσθημα αιδούς και   σεβασμού και βρίσκουν ικανοποίηση  στην εφαρμογή των νόμων και όχι στην παράβασή τους, γιατί ενεργούν από συνειδητό καθήκον, ανεξάρτητα από τι γίνεται δίπλα τους.

Αυτό είναι, με λίγες λέξεις, το πολυτιμότατο αξιακό έργο του Στρατού μας, το οποίο συνιστά μοναδική προσφορά στην λειτουργία της δημοκρατικής πολιτείας. Δυστυχώς πολλοί το λοιδορούν, άλλοι το αγνοούν και άλλοι εσκεμμένα το διαβάλλουν. Θαρρούμε, ότι τέτοιας  σπουδαιότητας  ανδραγωγικό έργο δεν παράγεται από κανέναν θεσμό. Παραμένει και σήμερα ο Στρατός «το μεγαλύτερο σχολειό». Αρτιώνει την αρετή της κοινωνικότητας  εμπεδώνοντας τη συνειδητή πειθαρχία και υλοποιεί το  «άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει». Στη Δημοκρατία όλοι μας ασκούμε εξουσία, έστω με τη ορθή ψήφο μας, αλλά οφείλουμε να μάθουμε να πειθαρχούμε συνειδητά στις αποφάσεις , που αφορούν το καλό του συνόλου.

Είναι απαραίτητοι αυτής της ποιότητας πολίτες; «Ανάγκη, κρατεί γαρ πάντων»[Θαλής].  Αμείλικτο το φάσμα της κρίσεως που περνάει η Χώρα μας. Έχουμε συντριβεί κάτω από το φορτίο της αυθαίρετης αταξίας, γιατί δημιουργήσαμε  άτομα και καταστρέψαμε τον πολίτη. Αλλοίμονο  «κόλαση είναι οι άλλοι άνθρωποι»[Σαρτρ] και ξεχάσαμε, ότι ο «άνθρωπος έχει τον άνθρωπο ως  θεό του»[Σπινόζα].  Όταν τον θεωρεί φίλο του και συνεργάτη επιτυγχάνονται  θαύματα.  Όταν τον θεωρεί εχθρό και αντίπαλο προκαλείται καταστροφή. Ζητάμε ευθύνες  συνήθως μόνον από τους άλλους. Εκείνοι φταίνε για όλα. Δεν αναλαμβάνουμε το μερτικό της ευθύνης μας, γι’ αυτό καταστρέψαμε την αυτοεκτίμησή μας. Χάσαμε την  αισιοδοξία μας, που φωτίζει τη  ζωή. Και πώς να μη τη χάσουμε, όταν προβάλλεται μόνον «ό,τι πουλάει». Μόνον  αρνητικές επιδόσεις έχει η Πατρίδα μας! «Η δυστυχία να είσαι έλληνας»!, τονίζουν. Λες  και η Ελλάδα δεν έχει το πιο λαμπερό ήλιο του Κόσμου, τα πιο πολλά και πιο ωραία νησιά της Γης  και μια ευλογημένη ενδοχώρα, μια ασύγκριτη Ιστορία και μια απαράμιλλη γλώσσα και τόσα άλλα, που θα ήσαν υπεραρκετά να της εξασφαλίσουν την πιο τιμητική θέση παγκοσμίως!

Τι φταίει; Το γνωρίζουμε και το παραδεχόμαστε, αλλά το λέμε χαμηλόφωνα, γιατί ουσιαστικά ντρεπόμαστε. Η νοοτροπία μας, η κουλτούρα μας. Με άλλα λόγια η αγωγή  είναι το μεγάλο έλλειμμά μας. Πρακτικά, μάλλον, δεν ασχολούμαστε καθόλου  με αυτό το τεράστιας σημασίας θέμα. Δεν εννοούμε, μόνον την δια βίου εκπαίδευση. Αλλά αναφερόμαστε και στην αισθητική και ηθική καλλιέργεια. Την ευρεία Παιδεία. Δεν μάθαμε να ζούμε χωρίς την καταστροφική αντιπαλότητα. Ευδοκιμούν ο δυϊσμός και μανιχαϊσμός. Όσες φορές βρεθήκαμε ενωμένοι είχαμε μεγάλες επιτυχίες. Όχι με «φονικές»  συγκρούσεις, αλλά με συναίρεση φθάνουμε στην κοινή αλήθεια, που μας ενώνει, και προσεγγίζουμε τις καλύτερες λύσεις. Δεν μάθαμε να πολεμάμε τα προβλήματα, παρά  το διπλανό μας και οικογένειά μας..

Ο Κόσμος που ζούμε σήμερα, παρά τα έντονα προβλήματά του, είναι ο καλύτερος που υπήρξε ποτέ. Λιγότεροι πόλεμοι, τα φυσικά φαινόμενα ελέγχονται καλύτερα, τα υλικά αγαθά είναι πιο πολλά, ασχέτως από την άδικη κατανομή τους, που μπορεί διορθωθεί με την ποιότητα των ανθρώπων. Η ίδια η ζωή, όμως, είναι πολύπλοκο φαινόμενο και ο Κόσμος γίνεται συνεχώς  περιπλοκότερος. Ο άνθρωπος, ουσιαστικά, είναι  όμηρος σε ένα θανάσιμο εναγκαλισμό στα πλοκάμια της μηχανιστικής πολυπλοκότητας. Αναζητώντας την ευτυχία προκάλεσε τεχνητές και ανεκπλήρωτες  επιθυμίες και έχασε τα  ανθρώπινα χαρακτηριστικά του. Κινδυνεύει, από αυτοσκοπός  να γίνει πράγμα, αριθμός, εργαλείο και άθυρμα έρμαιο σε κάθε είδους μερκαντιλισμό.

   Μόνον ο άνθρωπος, όμως,  μπορεί να σώσει τον Άνθρωπο.

Συμπερασματικά: Η παιδεία είναι καθήκον όλων μας. «Η παιδεία καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τα αγαθά φέρει» [Σωκράτης]. Χωρίς, όμως, ανδραγωγία δεν είναι δυνατή ούτε και η παιδαγωγία. Όλα τα αγαθά και ειδικότερα τα πνευματικά έρχονται στην ώρα τους και εμείς δυστυχώς μηδενίσαμε ψυχολογικά το χρόνο. Τα θέλουμε όλα εδώ και τώρα. Η Παιδεία, όμως, είναι από τη φύση της η πιο σπουδαία  ωριμότητα και δεν έχει  «ταχείες αποδόσεις», όπως οι υψηλού κινδύνου οικονομικές επενδύσεις με τις γνωστές συνέπειες. 

 Προτείνουμε για τη στρατιωτική θητεία: Να διατηρηθεί ποιοτικά.  Να μην ελαττωθεί περισσότερο, να μην αντικατασταθεί με «επαγγελματική» και να προβληθεί η δημοκρατική αξία της. Αντίθετα εκτιμούμε, ότι ήλθε καιρός να σκεφθούμε σοβαρά και τη στράτευση των γυναικών. Ισότητα έχουμε. Εξάλλου πολλά έχουν να ωφεληθούν και  να προσφέρουν στην Πατρίδα, και στα  παιδιά μας, ως μητέρες.

 Προτείνουμε επίσης, παράλληλα με όλα τα πολιτικο-οικονομικά μέτρα, τα οποία λαμβάνονται από τις εκάστοτε Κυβερνήσεις, να αναληφθεί από όλους μας ένα συμβολικό «στρατεύεσθαι»  για τα θέματα της ευρείας Παιδείας. Προς θεού μη νομισθεί ότι προτείνουμε μια κατευθυνόμενη «ηθικοδιδασκαλία»! Κάθε άλλο. Μεταξύ αυτού του τύπου ετερόνομης αγωγής και εκείνης της ουσιαστικά ασύδοτης και αναρχικής υπάρχει η γόνιμη περιοχή του άριστου μέτρου της χρυσής τομής. Μια μεθοδευμένη και  προσεκτικά συντονισμένη από την Πολιτεία Παιδεία, όπως αξίζει στο είδος της σημερινής και αυριανής δημοκρατίας, με ιδανικό πρόταγμα τον υγιή πολίτη της εποχής μας  και του μέλλοντος. Στη θέση των ατέρμονων καφενειακού τύπου συζητήσεων επιβολής απόψεων να ανοίξει μια διαλογική εποικοδομητική συζήτηση μάθησης τρόπων επίλυσης των προβλημάτων, τα οποία είναι πέρα από τις δυνατότητες των μεμονωμένων ατόμων.

 Να αλληλο-μάθουμε την τέχνη της γνώσης. «Που είναι η σοφία που χάσαμε μέσα στη γνώση. Που είναι η  γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφορία;» [Eliot]. Να εμπεδώσουμε την αλληλοκατανόηση και την εμπιστοσύνη. Να πεισθούμε όλοι μας, ότι κανένας μας δεν μπορεί να κατακτήσει την απόλυτη αλήθεια. Άλλο η επιφανειακή ενημέρωση και γνώμη και  άλλο η πραγματική γνώση , που απαιτείται για την επίλυση των περίπλοκων σημερινών προβλημάτων συνεργασίας πολλών εξειδικεύσεων. Να συν-ασκηθούμε στην λεπταισθησία, ευγένεια και σεβασμό, όπως και στη πρακτική  του ευρύτερου  καλού.  Πάνω σε αυτά τα έμπεδα θεμέλια να  χτίσουμε μαζί τις πεποιθήσεις και τα πιστεύω μας. Αυτό είναι το αντικείμενο της Παιδείας.

Μια θλιβερή, όμως, διαπίστωση. Η μεν παιδαγωγία σταδιακά φθίνει ακόμη και στους κυριότερους  χώρους καλλιέργειάς της [οικογένεια, σχολείο] και έχει αφεθεί  στα ΜΜΕ, στην ηλεκτρονική ανεξέλεγκτη και επιπόλαια επικοινωνία και τα κάθε είδους «καφέ».  Η δε ανδραγωγία δεν υπάρχει στο ελληνικό λεξιλόγιο, ενώ σε πολλές ανεπτυγμένες δημοκρατικά χώρες έχουν  δημιουργηθεί Institutes for Andragogy, όπου θεωρούνται, ως πρώτοι ανδραγωγοί της Ανθρωπότητας  οι  Σωκράτης, Πλάτωνας και Αριστοτέλης!

Μήπως άραγε  ακούγεται ήδη μέσα μας το  «αιδώς Αργείοι»!

Ας αναλάβουμε όλοι  τις ευθύνες μας έναντι των παιδιών μας. Η καθαρότητα του οξυγόνου της παιδείας που θα τους αφήσουμε , ως καταπίστευμα, είναι καθήκον της γενιάς μας. Η κρίση που βιώνουμε, ίσως είναι η μεγάλη ευκαιρία παιδευτικής ανάκαμψης. Μας δίδαξε  το τι μας φταίει. Ας αποκτήσουμε αυτοεκτίμηση ασχολούμενοι επισταμένως και μεθοδικά με τη δημιουργική καλλιέργεια, που προσδίδει  γονιμότητα σκέψης, συναισθημάτων και  ηθικών  πράξεων μέσα σε ένα συναινετικό  κλίμα εθνικής συνύπαρξης. Η αγωγή είναι για τον άνθρωπο, ό,τι το οξυγόνο για το φυτό και η φροντίδα του κηπουρού μαζί. Ό,τι   ενώνει στέρεα τους ανθρώπους είναι ένα αληθινό, ωραίο και καλό χωροδικτύωμα υγιών αξιών, που δομείται συνειδητά και εθελοντικά από όλους μας με την ευεργετική επίδραση της αγωγής.

Το  «στρατεύεσθαι»[ πραγματικά ή συμβολικά] εν ειρήνη για την Παιδεία  άξιον εστί !   

                                                                  Αντγος εα Δημήτριος Μπάκας  

                                                                             Επίτ. Δκτης ΣΔΑ                     

                                                                                   Σεπ. 2013