Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2012

ΤΟ ΑΞΙΑΚΟ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑ ΤΟΥ 1940

ΤΟ ΑΞΙΑΚΟ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑ ΤΟΥ 1940
του Δημήτρη Μπάκα
 
"Ναι! δεν αξίζει ο κόσμος χωρίς την ομορφιά,

     χωρίς την λεβεντιά και δίχως την αρετή.  »(Κ. Παλαμάς)

 

" Αί Ιταλικαί Στρατιωτικαί Δυνάμεις προσβάλλουν από την 05.30 πμ σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αί ημέτεροι Δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους ."

Το πρώτο αυτό λακωνικό ανακοινωθέν του Γενικού Επιτελείου θα πρέπει να γραφεί παντού. Και στα βουνά και στους κάμπους, στις θάλασσες και τα νησιά. Εκεί,  όπου διασταυρώνονται οι μεγάλοι ιστορικοί μας δρόμοι, για να θυμίζει την ακατάλυτη Ελληνική λεβεντιά. Κι ας το λέμε εμείς για προσευχή  και της άνοιξης τ'αηδόνια για τραγούδι. Ας το λένε και οι γιαγιάδες παραμύθι στα εγγόνια.

Εκείνοι προσκύνησαν τη βία, εμείς πιστέψαμε στο δίκαιο και την ηθική. Αυτοί στηρίχθηκαν στον υλικό πλούτο. Εμείς στον ηθικό θρίαμβο. Εκεί πάνω στα κακο­τράχαλα βουνά της Πίνδου και τα μανιασμένα ρεύματα του Καλαμά μένουν ακοίμητοι φρουροί μας. Μορφές ημίθεων γιγαντώδεις ,αισχυλικές με το παράπονο ασίγαστο αφορισμένοι και ανέραστοι , μελλοθάνατοι της δύσμοιρης Ελληνικής Γης.

Μας είχαν μηνύσει της Μοίρας τα αδυσώπητα θέσφατα, για την απέραντη εκείνη θυσία, την είχαν ετοιμάσει οι θρασύδειλοι ηγέτες της γείτονας στο νησί της Μεγαλόχαρης. Ο δημιουργός του Γ' Ράιχ κάλεσε το στιλβωτή της Γερμανικής μπότας σε παράνομη πανδαισία με λεία τα εδάφη τα ελληνικά. Ύστερα ένας σκαιός Γκράτσι με τα σκοτεινά τελεσίγραφα και από τη Ρώμη ένα πλήθος από άνανδρες   απειλές και  η Μικρή Ελλάδα μέσα σε ένα θαυμάσιο τρίπτυχο. Με φλογερή Πίστη στο Δίκαιο του Αγώνα. Με την ακατάλυτη Ελληνική λεβεντιά και Σύμπνοια ζηλευτή για κάθε εποχή.

 Το κροτάλισμα των Γερμανικών πολυβόλων στις πεδιάδες της Κεντρικής Ευρώπης είχε παγώσει την έντρομη ανθρωπότητα, ενώ οι μεγαλοστομίες του Μου­σολίνι και η εύκολη κατάληψη της αυτοκρατορικής Αβυσσηνίας του Χαϊλέ Σελασιέ ,παρέλυαν κάθε σκέψη αντιστάσεως στις ακατάβλητες Δυνάμεις του Άξονα.   

 Οι αλλεπάλληλες επιτυχίες των σιδηρόφρακτων στρατιών του Χίτλερ, η προσάρτηση της Πολωνίας και η κατάρρευση της πολυσυζητημένης γραμμής "Μαζινό", σε συνδυασμό με την κατάληψη της Αλβανίας από τον Ντούτσε, προδιέγραφαν την παγκόσμιο επικράτηση του φασισμού. Η εποχή του σκοταδισμού και της δυνάμεως ήταν πραγματικότητα.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ο Στρατάρχης Γκαίριγκ με 43 Μεραρχίες Πεζικού και 6 Τεθωρακισμένες Μεραρχίες, ισοπεδώνει κυριολεκτικά την Πολωνία. που αντέταξε ηρωική άμυνα,  και ταυτόχρονα [17 Σεπ.], δέχτηκε επίθεση και από τη Σοβιετική ¨Ένωση.

Στις 09 Απρ 1940 ισχυρή Γερμανική ναυτική δύναμη κατέλαβε τα κυριότερα λιμάνια, καθώς και την πρωτεύουσα της Νορβηγίας. Ταυτόχρονα (09 Απρ) Γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν και καταλαμβάνουν τη Δανία. Τις πρωινές ώρες της 10 Μαϊ 1940,τα Γερμανικά Στρατεύματα εισέρχονται στην Ολλανδία, Βέλγιο και Γαλλία, χωρίς προειδοποίηση. Στις 14 Μαΐου η Ολλανδία καταθέτει τα όπλα.

 Στις 27 Μαΐου, ο Βασιλιάς Λεοπόλδος του Βελγίου, για να αποφύγει την πλήρη καταστροφή της Βελγικής Στρατιάς, υπέγραψε συνθηκολόγηση άνευ όρων.

Στις 10 Ιουνίου ο Μουσολίνι, βέβαιος πλέον για τη Γερμανική νίκη ,κήρυξε τον Πόλεμο κατά της Γαλλίας και με 550.000 άνδρες έπληξε την Γαλλική Στρατιά των  Άλπειων, από τα νώτα.

Στις 14 Ιουν τα Ναζιστικά στρατεύματα εισήλθαν στο Παρίσι και στις 24 του ίδιου μήνα υπογράφθηκε η ανακωχή, με καταθλιπτικούς για τη Γαλλία, όρους.[ Δύο εκατομμύρια άνδρες και τα 3/4 του Γαλλικού εδάφους, παραδόθηκαν στους Γερμανούς].

Και τότε έρχεται η σειρά της Βρετανίας. Στις 08 Αυγ 1940 αρχίζει η προσβολή της από αέρα σε τρεις φάσεις, ήτοι Λιμάνια, Αεροδρόμια, Λονδίνο. Οι Άγγλοι έχασαν 915 αεροπλάνα και 12.696 άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

Στην Ευρώπη, οι ολίγες χώρες που παρέμειναν ελεύθερες ήταν ουδέτερες. Η Ισπανία και η Πορτογαλία φασιστικές και με δικτατορικά καθεστώτα, εδέχονταν την πίεση του Χίτλερ να ενταχθούν στο πλευρό του.

Στα Βαλκάνια, η Ρουμανία ζήτησε την υποστήριξη της Γερμανίας, όταν η Σοβιετική  Ένωση κατέκτησε τη Βουκοβίνα. Την 15 Οκτ 1940, επέτρεψε την είσοδο Γερμανικών στρατευμάτων στο έδαφός της, το ίδιο και η Βουλγαρία.

 Στην  Άπω Ανατολή, η Ιαπωνία (27 Σεπ), προσχώρησε ως Σύμμαχος στον Άξονα.

 

Η πολεμόχαρη βία έγραφε (τότε) πάνω  στο στήθος της Ευρώπης, το πυρίκαυστο "Ναι" της υποταγής. Και η μικρή μας Ελλάδα τόλμησε να υψώσει το γυμνό της χέρι και να χαράξει στον ουρανό με τη φλόγα της πίστεως και με το αίμα της θυσίας το αθάνατο "Ο Χ Ι" της λευτεριάς..

Θείος οιωνός πιστεύτηκε τότε και μαγικό αναδείχθηκε σύνθημα το θρυλικό μας " ΟX1 ". Δεν αναφέρεται στην Ιστορία πιο λακωνικό, αλλά και πιο εύγλωττο αλλά και πιο πειστικό παγκόσμιο κήρυγμα. Δύο μόνο συλλαβές το αποτελούν. Ο-χι...  Και όμως οι δύο εκείνες συλλαβές, είχαν τη δύναμη να διασπάσουν τον ψυχικό πυρήνα της Ανθρωπότητας και να παραγάγουν τεράστια ηθική ενέργεια. Ανατίναξαν με αυτή στον αέρα, τον σιδηροπαγή μηχανισμό της υλικής βίας. Και ανύψωσαν και πάλι στα ζοφερά μεσούρανα του πλανήτη μας την ηλιοστάλακτη σημαία της ηθικής πίστεως.      Μεγαλύτερο δώρο στο κλονισμένο φρόνημα των ελεύθερων λαών δεν μπορούσε τη στιγμή εκείνη να προσφερθεί.

 Ο Ελληνικός σπινθήρας αναφλόγισε ξανά στα βασανισμένα στήθη εκατομμυρίων ανθρώπων ,τη μισοσβησμένη θρυαλλίδα της ελπίδας.

Ο μεγάλος ποιητής, που λέγεται Ιστορία. Φιλοτέχνησε ένα από τα δραματικότερα δημιουργήματα του. Τοποθέτησε, την κρισιμότερη ώρα, στο παγκόσμιο σταυροδρόμι, σαν αγέρωχο τροχονόμο, τον Έλληνα ΕΥΖΩΝΑ.  Κι αυτός  έλαβε το απροσμέτρητο θάρρος να δώσει το σήμα του "0ΧΙ στις ορμητικές φάλαγγες δεκάδων χιλιάδων αρμάτων μάχης.

  Ο σιδηρόφρακτος συρμός του ολέθρου, σταμάτησε. Ο ρους του πολέμου εστράφει προς τα πίσω. Η μαγνητική πυξίδα της νίκης  επιβεβαίωσε σε όλα τα πεδία της αμφίβολης μάχης ότι ο σταθερός της πόλος    είναι το Δίκαιο και η Ελευθερία.  

Το Ελληνικό "ΟΧΙ" είχε βαθειά απήχηση στην παγκόσμια συνείδηση και δεν έσβησε ο ηρωικός του αντίλαλος  παρά μόνον όταν η πολεμική μηχανή,    που αυτό της πρωτόβαλε την τροχοπέδη της Πίνδου, συντρίφτηκε οριστικά στη Μόσχα  και στο Λένιγκραντ, στο Ελ Αλαμέιν και στη Νορμανδία….

Η δάφνη της Συμμαχικής Νίκης σπάρθηκε σε απέραντες εκτάσεις και καλλιεργήθηκε με τεράστια μέσα. Όμως το πρώτο θαυματουργό σπυρί  του μαγικού του σπόρου, το διεκδικεί δικαιωματικά η Ελληνική Ψυχή.  Ενσαρκωμένη στον Εύζωνο του Παρνασσού. Στο Ναύτη του Αιγαίου. Στην Ελληνίδα της Πίνδου,

  Στις είκοσι οκτώ Οκτωβρίου του 40, με ιταμό τελεσίγραφο ο Μουσολίνι, ζητούσε διαβατήριο για την αθανασία. Ζητούσε παράδοση της αιώνιας Ελλάδας, χωρίς όρους. Άλλως 8.000.000 καλογυαλισμένες λόγχες θα τον συνόδευαν σε έναν περίπατο μέχρι την Αθήνα ,για να πιει τον "καφέ" του.  Φαίνεται  όμως πως δε βρήκε  καφετζή για τις προτιμήσεις του.  Τον ήπιε στη Ρώμη, Και ήταν πολύ πικρός. Δηλητήριο.

Ο Ελληνικός λαός σύσσωμος, με μια ψυχή και ένα στόμα. Με φωνή στεντόρεια, παράξενα δυνατή για το ισχνό του σώμα φώναξε "ΟΧΙ".  "ΟΧΙ" στο Φασισμό, στη σκλαβιά, στη ντροπή της ήττας. 'ΝΑΙ" στην ελευθερία, στη δόξα ,στα πεπρωμένα της φυλής.

 Το  τι έγινε στις επόμενες μέρες είναι σε όλους γνωστό και αδύνατο να περιγραφεί άλλωστε σε μια ομιλία και από οποιαδήποτε πένα.

Ποικιλώνυμες Ιταλικές Μεραρχίες με συχνή αντικατάσταση στρατηγών.  Πράσκα, Σοντού, Καβαλέρο και  ο  SUPER COLONELLO Μουσολίνι, μέσα σε έξι μήνες αλληλοδιαδέχθηκαν με τη σειρά τους την ντροπή της ήττας και ένα φορτίο δυσβάστακτο καταισχύνης.  

Σαρώνουν οι φαντάροι μας, μαζί με τους τσολιάδες, τα εκατομμύρια τις λόγχες. Και γίνονται τα τάνκς περίγελος της Ελληνικής μεγαλοψυχίας. Αντηχούν τριγύρω τα φαράγγια και τα χιονισμένα βουνά.

  Η Κορυτσά, το Πόγραδετς, η Πρεμετή, το Αργυρόκαστρο, η  Κλεισούρα, το Τεπελένι ,η Χιμάρα άκουσαν με αγαλλίαση το πλατάγιασμα της γαλανόλευκης  στο φύσημα του παγωμένου βορειοηπειρωτικού βοριά.

Η ιαχή "ΑΕΡΑ»  σκόρπισε, σαν φθινοπωρινά φύλλα, 30 άρτια εξοπλισμένες Μεραρχίες με 700.000 άνδρες, 17.000 οχήματα και 50.000 κτήνη. Απ'αυτούς, 14.000 νεκροί θάφτηκαν στα παγωμένα βουνά, 18.000 τραυματίες και άχρηστοι από κρυοπαγήματα και 13.000 αιχμάλωτοι. Μια μακάβρια απάντηση στην κομπορρημοσύνη του Μπενίτο.

 Ήταν  οι πρώτες νίκες του ελευθέρου κόσμου.    Ήταν  η αρχή της συντριβής του φασισμού. Ήταν το λυκαυγές της αποθέωσης.

 Και  τότε ανοίγει μια άλλη μεγαλειώδης εφάμιλλη σελίδα της ατέλειωτης Ελληνικής περιπέτειας. Ο Μεγάλος συνέταιρος, αναλαμβάνει να ξεπλύνει την ντροπή της ήττας του χαμένου Συντρόφου του. Ο Χίτλερ αγωνιώντας να ολοκληρώσει τα μεγάλα σχέδιά του για κατάληψη όλης της Ευρώπης και βλέποντας ότι ο συνέταιρός του δεν τα καταφέρνει στα Βαλκάνια, ρίχνει στον αγώνα, ό,τι καλύτερο έχει στη διάθεσή  του, αφού προσπάθησε ανεπιτυχώς να δελεάσει την Ελλάδα με προτάσεις Ειρήνης και τη διατήρηση των εδαφών, που είχε καταλάβει ο Στρατός μας  στην Βόρεια Ήπειρο, καταδιώκοντας τους Ιταλούς.

 « Από την  05.30 πρωινή της 06 Απρ. 1941 ,ο εν Βουλγαρία Γερμανικός Στρατός προσέβαλεν όλως απροόπτως τα ημέτερα στρατεύματα επί της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Τα στρατεύματά μας αμύνονται του πατρίου εδάφους».  Το Πολεμικό ανακοινωθέν του Επιτελείου.

Ο Χίτλερ χρησιμοποιεί τις εκλεκτότερες μάχιμες μονάδες  που διαθέτει. Στέλνει τη διαβόητη εμπειροπόλεμη προσωπική του Φρουρά, το πιο επίλεκτο Συγκρότημα του τακτικού του Στρατού. Συνολικά κατά της Ελλάδας ενήργησαν 3 Τεθ/νες Μεραρχίες,2 Ορεινές Μεραρχίες Πεζικού, 4 Μεραρχίες Πεζικού, 1 Μηχανοκίνητη Μεραρχία και 3 Στρατηγεία Σ.Σ. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν 1.394 πολεμικά αεροσκάφη.

Από την άλλη μεριά, οι ελληνικές Δυνάμεις ήσαν εκείνες,  που είχαν απομείνει εξαντλημένες από τον πεντάμηνο ελληνοϊταλικό αγώνα.

 Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 5 Μεραρχίες Πεζικού  και 1 Μηχανοκίνητη Μεραρχία.[ συν 2 βρετανικές μεραρχίες και μία Τ/Θ Ταξιαρχία].

Η μάχη των οχυρών υπήρξε μια πραγματική εποποιία. Τα οχυρά ουσιαστικά δεν κατελήφθησαν ποτέ , αλλά παρακάμφθηκαν, λόγω εισβολής των Γερμανών μέσω Σερβίας. Η «Γραμμή Μεταξά»  σχεδιάσθηκε  για άμυνα κατά της Βουλγαρίας, γιατί  δεν ήταν δυνατόν να διανοηθεί κανείς τότε , ότι θα υπήρχε περίπτωση να δεχθούμε επίθεση από τη Γερμανία. Ήταν μια αριστοτεχνική σχεδίαση και αντίστοιχη εκτέλεση σε χρόνο πρωτόγνωρο. Ο καθηγητής  του ΕΜΠ κ. Τάσιος γράφει «…Τώρα είναι [επιτέλους] καιρός να αναμνησθούμε ότι Ελληνικά χέρια , Ελληνικά λεφτά , ελληνική διευθυντική οργάνωση και  Ελληνική τεχνογνωσία , κατασκεύασαν [πριν από εβδομήντα χρόνια] ένα μέγιστο τεχνικό έργο: Την οχύρωση των Βόρειων Συνόρων της Χώρας, κατασκευασμένη από τον ελληνικό Στρατό και από Έλληνες μηχανικούς. Στη συνοριακή γραμμή της Ελλάδας – Βουλγαρίας , κατασκευάσθηκαν 21 Οχυρά[ μεταξύ αυτών τα Ιστίμπεη, Αρπαλούκι, το Ρούπελ ,το Περιθώρι κλπ]. Το καθένα τους ήταν ένα περίκλειστο έργο ικανό να αμυνθεί προς κάθε κατεύθυνση….Κατασκευάσθηκαν μέσα σε χρόνο τριών περίπου ετών. Δαπανήθηκαν περίπου 1,5 δις. δρχ[σημερινά  περίπου 20 τρις, δρχ] , με Έλληνες εργάτες [ σύνολο ημερομισθίων 3.000.000]…Κι όμως, το δημόσιο αυτό  Έργο, πραγματοποιήθηκε φθηνά, σωστά και γρήγορα…» [σχολιάζει ο Καθηγητής].

 Εκείνα όμως που  δόξασαν τα Οχυρά , δεν ήταν μόνο τα 24.000 μ μήκος, ούτε τα 180.000 κυβικά μέτρα μπετόν με τους 12.000 τόνους σιδηρού οπλισμού. Ούτε η τέλεια για την εποχή τους  σχεδίαση και κατασκευή  τους, αλλά η Ελληνική Ψυχή που τα υπερασπίσθηκε. Ήσαν οι εξαντλημένοι σωματικά, όχι όμως ψυχικά φαντάροι μας. Εκείνοι πού έκαναν το υπέρτατο ηθικό τους καθήκον, να θυσιάσουν το δικό τους είναι για την Αθάνατη Πατρίδα τους. Τουτέστιν για τους επιγόνους τους, για εμάς και τα παιδιά μας. Για τη Λευτεριά μας.

Τις μέρες εκείνες, εκεί επάνω στην πρώτη γραμμή του πυρός,  εξελίχθηκαν  ομηρικές σκηνές  ασύλληπτου μεγαλείου. Σκηνές που δεν περιγράφονται με λόγια. Η αυτοθυσία στο μεγαλείο της. Μόνο αν αναλογισθούμε τους φαντάρους μας μέσα στις στοές των οχυρών να τους καταπνίγουν οι καπνοί από τα  κλαδιά, που έκαιγαν επάνω  στις θυρίδες οι επιτιθέμενοι Γερμανοί , μας πιάνουν  τα δάκρυα  και τώρα ακόμη!

 Το επίτευγμα των Οχυρών είναι καταπληκτικό! Τι και αν στις 27 Απριλίου, οι σιδερόφρακτοι Ναζί με τα φλογοβόλα, έμπαιναν στην Αθήνα να μας "διδάξουν τον πολιτισμό"!!! Τι και αν στην Ακρόπολη η Γαλανόλευκη κυμάτιζε ανάμεσα στην Ιταλική τρίχρωμη και τη Γερμανική Σβάστικα, όπως ο Χριστός ανάμεσα στους δυο ληστές! Σύμβολο αυτοθυσίας και αγάπης για την αιώνια Πατρίδα ο τελευταίος τσολιάς φρουρός, Κώστας Κουκκίδης που τυλίχθηκε με τη Σημαία μας και έπεσε από τα βράχια της Ακρόπολης!!! Τι μεγαλείο πραγματικά!  Ποια Ελλάδα άραγε είχε στη ψυχή του το παλικάρι!!! Όχι, οπωσδήποτε αυτή, που καλύπτει τους ηρωισμούς με τη λήθη της μικροπολιτικής.

Οι ερπύστριες, οι οποίες ισοπέδωσαν ολόκληρη την Ευρώπη, δεν μπόρεσαν να υπερβούν τα Οχυρά και να κάμψουν την αδούλωτη ψυχή των γενναίων υπερασπιστών τους. Όταν τα παράκαμψαν κατησχυμένη και η μικρή Ελλάδα συνθηκολόγησε οι επιδρομείς παρουσίασαν όπλα από θαυμασμό προς του ημίθεους μαχητές, αντάξιους απογόνους του Λεωνίδα.

 «τιμή σ’εκείνους, όπου στην ζωή των όρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες [ Καβάφης].

Με την  ηρωική  της  αντίσταση Ελλάδα, πρώτη κατέρριψε το μύθο για το αήττητο του  Άξονα. Κατάφερε θανάσιμο πλήγμα στον έναν συνέταιρο. Τον κατέστησε ανάπηρο και ουδέποτε η Φασιστική   Ιταλία συνήλθε από την ήττα της.

Η  Μάχη της Ελλάδας  1940-41 διήρκησε συνολικά 216 ημέρες, ήτοι επτά μήνες. Το γεγονός αυτό προκάλεσε παγκόσμια κατάπληξη και θαυμασμό. Θεωρήθηκε το «Ελληνικό Θαύμα».

 Σε αντιδιαστολή η  Γαλλία καταλήφθηκε σε 45 μέρες, το Βέλγιο σε 18, η Ολλανδία 5, ενώ η Δανία υπέκυψε σε 12 ώρες. Η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία ,η Ρουμανία και η Αλβανία παραδόθηκαν αμαχητί.                           

Η ελληνική  εποποιία του 1940-41, όπως έχει ομολογηθεί από συμμάχους
και αντιπάλους μετέτρεψε εναντίον του  'Αξονος τον ρου των πολεμικών γεγονότων .

 Η  28η Οκτ με τις νίκες της παρασκεύασε την αντίσταση της Γιουγκοσλαβίας.      

 Η Μάχη της Ελλάδας έδωσε τον καιρό στην Αγγλική Στρατιά της Μέσης Ανατολής, να συντρίψει τον Ιταλικό Στρατό στη Λιβύη,  να συμπληρώσει την κατάληψη της Αιθιοπίας. Η 28η Οκτ  υπήρξε το ζώπυρο για να δημιουργηθούν στη Γαλλία ,οι πρώτοι πυρήνες αντιδράσεως κατά της ηττοπάθειας και της αυθυποταγής.

 Οι Μάχες στην Πίνδο, των  οχυρών του Ρούπελ και της Κρήτης το ολοκαύτωμα ύστερα,  έδωσαν τον καιρό στους Ρώσους, να ετοιμάσουν στο Στάλιγκραντ, τον τάφο των Χιτλερικών στιφών. Το Γερμανικό σχέδιο προέβλεπε πέντε μέρες για την εκκαθάριση της Ελλάδας και απαγκίστρωση προ του  Μαΐου, των Μεραρχιών, οι οποίες ήταν πολύτιμες στην εκστρατεία κατά της Ρωσίας. Έτσι η εκστρατεία κατά της Ρωσίας άρχισε την 22η Ιουν 1941. Τα Γερμανικά στρατεύματα με την καθυστέρηση, καθηλώθηκαν από  το δριμύτατο ψύχος, που παραλύει κάθε στρατιωτική κίνηση. Δεν πρόφτασαν να μπουν στη Μόσχα. Αν το κατόρθωναν οι Γερμανοί αυτό, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την υδάτινη οδό του Βόλγα και  θα απομόνωναν, την πλούσια σε ύλες, Ευρωπαϊκή Ρωσία, όπως και τις Ρωσικές δυνάμεις, που ήσαν σ' αυτή. Έτσι ο πόλεμος ανατολικά θα τελείωνε, πριν αρχίσει τη δράση της  η Αμερική.

 Η τεράστια, σε σχέση με το μέγεθός της, συμβολή της Ελλάδας στον αγώνα των  Συμμάχων, στο πλευρό των ελεύθερων λαών, αναγνωρίσθηκε με ενθουσιασμό και ειλικρίνεια ,από όλες τις προσωπικότητες και τα μέσα της εποχής εκείνης, 

Ιστορικό είναι το  χρέος μας να αναφέρουμε μερικές μόνο απόψεις:

Ο Τσόρτσιλ τηλεγραφούσε: "Ο τρόπος με τον οποίο ο Ελληνικός λαός, αντιμετώπισε την Ιταλική πρόκληση, κατέκτησε το θαυμασμό του Βρετανικού λαού ".

Ο  Πρωθυπουργός του Καναδά, Μακένζυ Κίνγκ, τηλεγραφούσε: "Όταν η κοιτίδα του ευγενέστερου πολιτισμού που γνώρισε η ανθρωπότητα, η Χώρα, που της οφείλουμε ό,τι καθιστά τη ζωή ανώτερη και ωραιότερη, υφίσταται τέτοια επίθεση, η θέση όλων των αληθινών ανθρώπων είναι στο πλευρό της».      

 Ο Γαλλικός Ρ/ Σ της Αφρικής, βεβαίωνε ότι:  "όλοι οι αληθινοί Γάλλοι βρίσκονται πλάι στην Μικρή Ελλάδα, που δίνει και στα μεγαλύτερα έθνη ένα υπέροχο παράδειγμα". 

 Στις 04 Νοε, η Αμερικανική Εφημερίδα   "Κρίστιαν Σάϊενς Μόνιτορ", σχολίαζε : "Εκεί πάνω στα βουνά της Πίνδου, ίσως κρίνεται η τύχη όλου του Κόσμου".

Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός της Μόσχας, ανέφερε σε εκπομπή με θέμα:  "Χαιρετισμός προς τους Έλληνες» : «Επολεμήσατε μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε . Δεν ήταν  δυνατόν να γίνει διαφορετικά, γιατί είσαστε Έλληνες. Ως Ρώσοι κερδίσαμε, χάρις στη θυσία σας, χρόνο για να αμυνθούμε.  Σας ευγνωμονούμε". 

 

    Από τα παραπάνω και από τόσα άλλα, που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν, σε μια ομιλία, σκιαγραφείται το μέγεθος της Ελληνικής Συμμετοχής. Βεβαίως, χωρίς καμιά αμφιβολία, πρέπει να θεωρήσουμε τους πιο σπουδαίους παράγοντες για τη "Νίκη των Συμμάχων", την ηρωική άμυνα της Μ. Βρετανίας σε όλα τα μέτωπα, την πεισματώδη Ρωσική αντίσταση και την τεράστια Αμερικανική συμβολή. Αλλά η συμβολή της μικρής Ελλάδας ήταν υπερβολικά δυσανάλογα μεγάλη, σε σχέση με το μέγεθός της.

  Πέρα όμως απ' όλα αυτά, ο αγώνας της Ελλάδας το 1940-41, είναι αγώνας με πανανθρώπινη ιστορική και ηθική σημασία.         Ήταν αγώνας και θυσία στο πλευρό των συμμάχων, για την επικράτηση των δημοκρατικών ιδεωδών και των αρχών του διεθνούς νόμου. Αγώνας για την αναγνώριση των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Αγώνας για την πραγματική εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς ηθικής!

 

 

  Πως έγινε όμως το θαύμα;

 Πως το κατόρθωσαν οι  Έλληνες, μια δράκα ανθρώπων, χωρίς μέσα και όπλα βαριά, χωρίς τάνκς και αεροπλάνα; Κατόρθωσαν το ακατόρθωτο! Το ΕΠΟΣ ΤΟΥ 40! Αυτό που δίκαια, όπως είπαμε, ονομάσθηκε Ελληνικό Θαύμα!

 Η πίστη τους στην Πατρίδα τους όπλισε. Θάνατος ή Λευτεριά, το σύνθημα. Ένας λαός με μια φωνή. ΟΧΙ. Κανένας τότε ηττοπαθής ή ακριτόμυθος. Κανένας Θερσίτης  δεν βρέθηκε μεταξύ Ελλήνων. Διαπιστώθηκε για μια άλλη φορά αυτό που είπε ο Πλάτωνας: "Εμείς οι  Έλληνες ηνωμένοι και ομονοούντες και μακράν εσωτερικών διχονοιών, είμεθα αήττητοι έναντι εξωτερικών κινδύνων. Μόνον εις το εσωτερικόν - αλλοίμονο - μέτωπον, νικώμεν και ηττώμεθα".

  Μπροστά στον άμεσα ορατό εχθρό και το τρομερό φάσμα του χαμού της Πατρίδας οι Έλληνες, τότε, ενώθηκαν σε ένα σώμα και μια ψυχή. Αναδύθηκε μέσα τους μια πρωτόγνωρη εθνική συνείδηση, που είχε χαραχθεί στο είναι τους με το  αίμα των πολυετών πολεμικών αγώνων. Τα παθήματα των διχασμών είχαν γίνει μαθήματα.    . Είχαν προηγηθεί μια εξαιρετικά συνετή στρατιωτική προετοιμασία, όπως και μια ηθική και ψυχολογική προπαρασκευή ολόκληρου του λαού.   Σχεδιάσθηκαν και υλοποιήθηκαν οχυρωματικά έργα με το λυσιτελέστερο τρόπο. Συντάχθηκαν ρεαλιστικά σχέδια επιστρατεύσεως και επιχειρήσεων. Έλαβε χώρα ουσιαστική εκπαίδευση. Δόθηκε, πρώτιστα, στο λαό όραμα Έθνους –Πατρίδας, που δημιουργεί  την  εθνική συνείδηση και την  ακατάβλητη ομοψυχία.

 Το κρίσιμο πολεμικό γεγονός ανέδειξε όλες τις αρετές των ελλήνων. Ένας απέραντος άλογος αλλά συνάμα και έλλογος ενθουσιασμός πλημμύρισε και κυρίευσε τον ελληνικό λαό. Μια παράδοξη σύνθεση δυνάμεων συνέπηξε το χρόνο, τον τόπο και το λαό σε ένα πυρήνα. Ένα διονυσιακό παραλήρημα ταυτίσθηκε με το απολλώνιο φως και την «εν Θεώ» έλλαμψη  και αναδύθηκε μια  πρωτόγνωρη μεταρσίωση για δράση. Η  ένδοξη ελληνική ιστορία και  το μέλλον της Ελλάδας δήλωσαν το βροντερό «παρόν» στην πιο κρίσιμη  συνάντηση της Πατρίδας μας με την υποδούλωση και το θάνατο . Όχι πλέον χρόνος αλλά ένα φέγγος αιωνιότητας απλώθηκε τότε. Τα πάντα  ήταν δυνατά εκείνες τις ημέρες.

Να πως έγινε το Ελληνικό Θαύμα!

  Το όραμα της Πατρίδας δίνει πλατύτερη, βαθύτερη και πιο στερεή διάσταση στα άτομα. Μόνον όταν ριζώσει στη συνείδησή  μας η Πατρίδα, τότε και μόνον τότε, μπορούμε να νοιώσουμε, ότι είμαστε απόγονοι των ενδόξων προγόνων μας και συνάμα επωμιζόμαστε και το δυσβάστακτο βάρος  ευθύνης  έναντι των επιγόνων μας. Έτσι, όμως, ουσιαστικά μετέχουμε στην οντότητα Έθνος-Πατρίδα. 

  Η Πατρίδα είναι το πιο  απτό ιδανικό  συνειδησιακό μέγεθος. Το άτομο, η οικογένεια, η συντεχνία ακόμη και  ο τόπος καταγωγής έχουν στενά όρια. Το  πλανητικό  τοπίο δεν μπορεί να αναπτύξει, ακόμη, συναισθηματική και συνειδησιακή  ταύτιση στον κοινό άνθρωπο. Έτσι η Πατρίδα, δικαιωματικά, κατέχει την  ύπατη  βαθμίδα των αξιών, τη θέση του ιερού. Με γνώμονα την  Πατρίδα προσδιορίζονται πιο κρυστάλλινα οι λοιπές αξίες της ζωής. Η αλήθεια πραγματώνεται  στην ακεραιότητά της. Το κάλλος στην αυτόνομη αυτοπειθαρχία, που δεν συντρίβει την προσωπικότητα, αλλά μεταβάλλει τους πολλούς σε ένα ευκίνητο και άθραυστο ενιαίο όργανο. Και τέλος, ως ύπατο αγαθό θεωρείται το καλό ολόκληρου του  Έθνους. Από αυτό το αξιακό θεμέλιο αναδύονται οι λοιπές κύριες αξίες, που δίνουν νόημα στη ζωή κάθε ανθρώπου και  συνέχουν  κάθε λαό: Η εμπιστοσύνη, η αγάπη και η ελπίδα.

 Αυτό συνιστά και το αξιακό  καταπίστευμά του 40. Με αυτό επιτεύχθηκε η δημιουργία αξιοπρεπούς  Πατρίδας, η οποία, παρά τους πολέμους, τις εθνικές διχοστασίες και τις τραγωδίες της τελικά  εξασφάλισε στους Έλληνες με απλοχεριά  την πολυπόθητη ευημερία.

 Ο πλούτος και η ευμάρεια παρέγραψε, δυστυχώς, το αξιακό καταπίστευμα της  γενιάς του 40. Η αξία της Πατρίδας ξεθώριασε. Στη θέση του «ιερού» θρονιάσθηκε το αρρωστημένο εγωκεντρικό άτομο, με προσωπικές αξίες: την ευζωία, την άνεση και την  κατανάλωση αγαθών. Η αλήθεια στένεψε τα όριά της μέσα στο στενό ατομικό περιβάλλον. Το ωραίο μετατράπηκε σε  « ό,τι αρέσει στον καθένα» και, ως  καλό θεωρείται «ό,τι συμφέρει στο άτομο», ενώ το γενικότερο καλό αγνοείται.

 Έτσι φθάσαμε στον απόλυτο μηδενισμό, ο οποίος εξισώνει το όλο με το τίποτα και  προκαλεί ένα  τρομακτικό  κενό. Η  εμπιστοσύνη μετατράπηκε σε δυσπιστία, η αγάπη σε φανερό ή συγκαλυμμένο μίσος και η ελπίδα  σε απόγνωση και απελπισία. Το μέλλον φαντάζει ζοφερό. Βιώνουμε την πιο οδυνηρή κρίση της Πατρίδας μας.

  Κρίση δεν είναι μια απλή αταξία, που επαναρυθμίζεται εύκολα από μια αυτό-οργανούμενη πολιτεία. Είναι βαθειά κατάρρευση των θεσμών συνοχής της κοινωνίας και των αξιών συνύπαρξης. Δυστυχώς ο εχθρός σήμερα δεν είναι απόλυτα ορατός. Είναι, κατά κύριο λόγο, εσωτερικός και ύπουλος. Είναι ουσιαστικά «εθνικό καρκίνωμα», που η διάγνωσή του γίνεται με μεγάλη καθυστέρηση. Η κρίση, όμως, παράγει και νέες δυνάμεις. Αν οι δυνάμεις αυτές  είναι  αρνητικής φοράς τότε οδηγούμαστε, πιθανότατα, στην «πτωματική» ακαμψία ή τη σήψη. Αν  είναι θετικής ροπής, τότε μπορούν να δημιουργήσουν αναγεννητικές ευκαιρίες. 

  Η κρίση, που βιώνουμε, θαρρούμε, ότι μπορεί να αποτελέσει μια μεγάλη «ευκαιρία» για ανάνηψη. Το πάθημα μπορεί να γίνει μάθημα και να μας προσδώσει  ισχύ για ολική επαναφορά των δοκιμασμένων  αξιών μας. Αυτό δε σημαίνει οπισθοδρόμηση, αλλά επιστροφή στις σταθερές, που δίδαξε η εμπειρία των λαών. Οφείλουμε να τοποθετήσουμε και πάλι στην πρώτη βαθμίδα των αξιών την Πατρίδα, αφού όμως,  προσδιορίσουμε ποιας μορφής  Πατρίδα θέλουμε. Άραγε τη στριμωγμένη στο «οικονομικό  καναβάτσο», που τη λοιδορεί όλη η παγκόσμια αρένα και  για την οποία οι  απανταχού ομογενείς μας ντρέπονται, ενώ εμείς οι ίδιοι τη  μισούμε! Μια άχρωμη και απρόσωπη μονάδα, που θα τρέφεται από το φως των άλλων ή με μια δημιουργική  εθνική προσωπικότητα, αξία όχι μόνον να δέχεται , αλλά και να χαρίζει στους συνανθρώπους μας, όπως έκανε πάντοτε , κοινωνικές  και πολιτισμικές   αξίες!

 Η ελληνική γλώσσα, ετυμολογικά, σηματοδοτεί την έννοια της Πατρίδας, ως την ωραιότερη σύνθεση των κοινών ρόλων του  πατέρα και μητέρας. Πατρική αυστηρότητα και ισχύς μαζί με μητρική αγάπη και φροντίδα. Ύπατος εξουσιαστής ο Νόμος. Ο μόνος, που εξασφαλίζει τα ανθρώπινα πολιτικά δικαιώματά μας, την ελευθερία μας, αφού και όλοι τηρούμε  τις υποχρεώσεις μας. Πατρίδα σεβαστή στους άλλους, που σημαίνει σεβαστή πρώτα σε εμάς. Εμείς , με ορθή κρίση να εκλέγουμε τους άξιους ηγέτες μας και εκείνοι να διαχειρίζονται την εξουσία για το καλό όλων. Πατρίδα ευυπόληπτη και αξιοπρεπή. Όχι απομονωμένη και τυφλή. Ζωντανή οντότητα με εσωτερική ευρυθμία, αλλά και ανοιχτή προς το διεθνές περιβάλλον, με το οποίο θα έχει ισότιμους εύκαμπτους αλλά  ισχυρούς δεσμούς.

  Τέτοια, όμως,  Πατρίδα δημιουργούν, όχι τα άτομα, αλλά οι σωστοί πολίτες, που αντίστοιχα πλάθονται  με τη δοκιμασμένη σφαιρική παιδεία. Με την παιδεία, που μορφώνει τον άνθρωπο σε πρόσωπο, δημοκρατικό πολίτη και τον κοσμεί με πειθαρχία και  αρετή. Παιδεία, όπως οι  πρόγονοί μας εμπνεύσθηκαν και  θεμελίωσαν και  η οποία εμπλουτίσθηκε στην εξέλιξή της με τις πνευματικές εμπειρίες της ανθρώπινης ιστορίας τείνει να κατακτήσει τον Πλανήτη ολόκληρο. Η κλασσική παιδεία, η γεννήτρια της παγκόσμιας πολιτισμικής ισχύος.

Μια ειρηνική «εκστρατεία» παιδείας φρονούμε, ότι είναι ανάγκη να αρχίσουμε. Να γίνουμε όλοι μας  πολίτες μέλη ευνομούμενης Πολιτείας και όχι εγωκεντρικά άτομα. Να αποδεχθούμε το καταπίστευμα του 1940. Ήτοι:

·         Την Πατρίδα, ως ιδανικό συνειδησιακό τόπο αυτοπραγμάτωσής  μας.

·         Τις πανανθρώπινες θεμελιακές αξίες δόμησης πολύπλευρης προσωπικότητας, τη «σοφία»[ αλήθεια], το κάλλος  [ ωραιότητα] και την ισχύ[ ηθική].

·         Την αυτοπειθαρχία, αλλά και την ευπείθεια  στους νόμους, που ορίζουν  το μέτρο της χρυσής τομής για το μέγιστο της ελευθερίας της δημοκρατικής συμβίωσης.

·         Τον ενθουσιασμό τους για  ηθική προσφορά , που φθάνει  στην αυτοθυσία.

 

 Επίλογος.

  Εμείς, οι μεγαλύτεροι, που τότε αντικρίζαμε σα φτερούγισμα τις φευγαλέες οπτασίες της ζωής. Και όλοι, εσείς, οι  νεότεροι, ας σταθούμε σήμερα ευλαβικά μπροστά στα μεγάλα γεγονότα, που άλλαξαν την πορεία της ιστορίας. Ας κρατήσουμε βαθειά στην ψυχή μας τα μεγάλα ορόσημα, που κατευθύνουν τα πεπρωμένα των λαών.

 Η ιστορική μνήμη είναι καθήκον. Είναι διδαχή. Δεν είναι κατανομή ευθυνών. Είναι μελλοντική ενόραση και προσδοκία.

  Εκείνοι, η γενιά του 40, έκαναν στο ακέραιο το ύψιστο καθήκον τους και μας έκαναν υπερήφανους, που έχουμε τέτοιους προγόνους. Θυσίασαν ό,τι πολυτιμότερο είχαν. Την ίδια τους τη ζωή. Δεν διερωτήθηκαν « γιατί να πάω εγώ και όχι ο άλλος»! Είχαν συνειδοποιήσει, ως απόλυτα  φυσιολογικό, ότι το καλό του συνόλου [της  Πατρίδας μας, δηλαδή] βρίσκεται πάνω από το ατομικό συμφέρον.

  Σήμερα, η Πατρίδα μας δε μας ζητάει να θυσιάσουμε τη ζωή μας. Υπεύθυνα μέλη της μας θέλει. Για το δικό μας καλό να αναλογιζόμαστε, ότι ανήκουμε, , σε ένα Έθνος-Πατρίδα. Να ομονοούμε παρά τις προσωπικές μας διαφορές. Να έχουμε αυτοπειθαρχία.  Τους Νόμους να μη τους χλευάζουμε. Να τηρούμε ηθική και ανθρώπινη στάση προς τους συμπολίτες μας.

  Αυτά τα απλά συνιστούν το όλο καθήκον μας!

  Με γνώμονα το καλό της Πατρίδας, τουτέστιν το μέλλον των παιδιών μας, ας μοχθούμε για μια Ελλάδα αντάξια της προσφοράς της στο  Παγκόσμιο σκηνικό!

  Πάντοτε, μια καινούρια εποχή ξανοίγεται μπροστά μας. Ας ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον. Μόνον με πνεύμα αισιοδοξίας οι αβεβαιότητες γίνονται ευκαιρίες για νέες συλλογικές δημιουργίες προόδου και ευημερίας.

 Ας διδαχτούμε από τις πικρές εμπειρίες της ελεγείας της αυτοκαταστροφικής εσωτερικής μας διχοστασίας.

 Ας  φανούμε υπεύθυνοι συνεχιστές των ηρωικών  προγόνων μας. Μας συντροφεύουν οι αόρατες σκιές των ηρώων μας κι ένα πλήθος αναπήρων, που δακρυσμένοι μας παραστέκουν (13.748 νεκροί, 41.217 τραυματίες και εξαφανισθέντες).

  Ας κρατήσουμε ψηλά τα ζώπυρα του Γένους και το Λάβαρο των Εθνικών μας παλμών. Οι θρύλοι και οι χίμαιρες αξίζουν περισσότερο κι από την αλήθεια, γιατί συνθέτουν τα ιδανικά μας και δημιουργούν ισχυρά κίνητρα ενότητας και δράσεως.

  Ας κλείσουμε, τελικά, βαθειά στη ψυχή μας την Ελλάδα. Όταν εμείς, οι Έλληνες, είμαστε ενωμένοι δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτε.

 

  Όταν σημάνουν της Ειρήνης τα σήμαντρα, και η πολυκύμαντη ανθρωπότητα αναθεωρήσει τις αποφάσεις της, τότε ο χρόνος θα σταματήσει μπροστά στους Γίγαντες της Ελληνικής Εποποιίας του 1940-41  και θα βαδίσει επάνω από τους νόμους της φθοράς.

 Κι ένας ύμνος, τότε, παντού θα αντηχεί σαν τραγούδι μαζί και σαν κλάμα:

"Αι ημέτεροι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους.»

                                                                               Δημήτριος  Μπάκας 
                                                                                Αντιστράτηγος ε.α.

                                                                                Αθήνα 29 Οκτ 2012 

Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΜΑΣ ΕΛΠΙΔΑ: Η ΑΝΔΡΑΓΩΓΙΑ


Η    ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΜΑΣ ΕΛΠΙΔΑ:   Η  ΑΝΔΡΑΓΩΓΙΑ
Του Δημήτρη Μπάκα

 

Κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας η απέραντη πολυπλοκότητα. Η κοινωνία μας έχει «μαζικό» χαραχτήρα. Η δημοκρατία από τη φύση της είναι πολύπλοκο πολίτευμα με σύνθετες σχέσεις και απαιτήσεις. Οι πηγές πληροφοριών άπειρες. Η διάδοσή τους ακαριαία. Η προσέγγιση της αλήθειας είναι σχεδόν αδύνατη. Και οι  ειδικοί ακόμη, δεν  μπορούν να περιγράψουν με σαφήνεια και ακρίβεια το όλο μιας κατάστασης. Νομίζουμε ότι αντιλαμβανόμαστε τα θέματα, αλλά αυτό συνήθως είναι μια πλάνη. Το άτομο, ονομαστικά ελεύθερο, πρακτικά είναι δέσμιο των ανεξάντλητων επιλογών. Αισθάνεται  απομονωμένο , παρά το ότι ζει σε μεγάλους ανθρώπινους σχηματισμούς. Η αίσθηση του χρόνου έχει αλλάξει, τα θέλουμε όλα «εδώ και τώρα». Η ωρίμαση άγνωστη.  Η αβεβαιότητα είναι, ουσιαστικά η μόνη βεβαιότητα ! Πλήρης σύγχυση και ανημποριά. Οι «σωτήρες» που αναζητούμε, τη μια στιγμή, μετατρέπονται γρήγορα σε  επάρατους  «δαίμονες».

  Η  ανασφάλεια και ο φόβος είναι σήμερα πολύ πιο έντονα από ποτέ και η ευτυχία των πολλών συνεχίζει να είναι «όνειρο απατηλό».

 Θεραπεία άμεση, μονομερής και λυσιτελής δεν αναμένεται από εξωτερική, μεταφυσική, πηγή. Η όποια λύση πρέπει να δοθεί, μόνον, από τον Άνθρωπο, που είναι, ουσιαστικά, ο μόνος υπεύθυνος για τα προβλήματά του. Αν αντέξει στις τεράστιες προκλήσεις των καιρών έχει καλώς, ίσως  υπάρξει μέλλον πιο φωτεινό, άλλως τα σύννεφα της απελπισίας και της δυστυχίας θα σκιάζουν τη ζωή όλων μας. Μοναδικές του δυνάμεις στον ανηλεή αγώνα επιβίωσης, είναι οι συνάνθρωποι, με τους οποίους πρέπει να μάθει να ενεργεί αρμονικά και ο εαυτός του, τον οποίο πρέπει να προετοιμάσει κατάλληλα.

 Ευτυχώς έχει το μεγάλο ευεργέτημα από τη φύση του. Είναι homo educandus ήτοι επιδεκτικός παιδείας, ήτοι: διδαχής, εκπαίδευσης, αγωγής και καλλιέργειας. Δρόμος σωτηρίας μοναδικός, αλλά  ανηφορικός , δύσκολος και λίαν επίπονος.

Η Παιδεία[καλλιέργεια και εκπαίδευση] μια επίδραση, που έχει την ίδια πηγή του ένστικτου της γονικής φροντίδας. Υπέρτατη ανάγκη  να μπορέσει ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει με αυτάρκεια τα προβλήματα, που προκύπτουν από το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον. Τελικός σκοπός η επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

 Δεν είναι η απλή συσσώρευση πολλών γνώσεων η Παιδεία. Είναι κάτι πολύ βαθύτερο και μονιμότερο. Οι πληροφορίες και οι γνώσεις, σχεδόν, σύντομα ξεχνιούνται. Ευτυχώς θα λέγαμε. Παιδεία είναι εκείνο που μένει, αφού «ξεχαστούν» οι γνώσεις!  Είναι το καλά «ακονισμένο» μυαλό, η ισχυρή κριτική δύναμη της προσωπικότητας, ώστε να μπορεί να βρίσκει, πίσω από τα επιφαινόμενα την «αλήθεια». Είναι επίσης μια λεπτά καλλιεργημένη ευαισθησία, που  ρυθμίζει το εσωτερικό μας «χάος», τα συναισθήματά μας. Τέλος είναι η ρωμαλέα εσωτερική δύναμη των αξιών για ανάληψη της ευθύνης ηθικών πράξεων.

Με την αγωγή «χαλυβδώνεται» η ανθρώπινη ύπαρξη και αντέχει στα ανηλεή χτυπήματα της ζωής, που δεν είναι διασκεδαστικό παιχνίδι, αλλά γεμάτη από σοβαρότατα «παιχνίδια». Οι αντοχές αποχτιούνται με τη βάσανο και όχι με την καταβολή της ελάχιστης προσπάθειας. Με τον πόνο[ κόπο] της συνεχούς άσκησης στα δύσκολα παιδευτικά μονοπάτια. Είναι άλγημα και αγώνισμα η όλη παιδεία. Όταν την «ερωτευθούμε», όμως, γίνεται ένα «παραγωγικό» παιχνίδι. Αξίζει πάρα πολλά.

Ο άρτια παιδευμένος άνθρωπος αισθάνεται την πληρότητα. Έχει υψηλό βαθμό  αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης. Γνωρίζει καλύτερα και  δεν φοβάται την πραγματικότητα. Εξοικειώνεται με τις δυσκολίες. Απελευθερώνεται από δεισιδαιμονίες και προλήψεις. Ευχαριστιέται το πλάτεμα του εαυτού του προς τους συνανθρώπους του, τους οποίους αγαπά και τους εμπιστεύεται, γιατί νοιώθει, ότι και εκείνοι τον αγαπούν. Αισθάνεται  αυτάρκης και αποτιμά  τους κινδύνους στα μέτρα τους και όχι σε μεγέθυνση. Δεν άγχεται για πιθανά προβλήματα, αλλά μόνο για τα πραγματικά. Επιλέγει τις πραγματικές ανάγκες και όχι  τις πλασματικές, που του δημιουργούν, όσοι τον θεωρούν, καταναλωτικό ον, χωρίς νου και κρίση.

 Τα άλυτα προβλήματα της ζωής τα υπολογίζει στις σωστές διαστάσεις τους και δεν τα ξορκίζει. Τα παλεύει με όση ενέργεια έχει αποκτήσει με την παιδεία του και δέχεται τα όριά του στις φυσικές τους διαστάσεις.

 Η ποιοτική παιδεία είναι, λοιπόν, βασική αξία, από την οποία  αναδύονται και οι άλλες  αξίες. «Η παιδεία παράγει όλα τα αγαθά» [Σωκράτης]. Αντίθετα  η ελλιπής παιδεία προκαλεί οδυνηρές συνέπειες. Πειστικότατο παράδειγμα η κρίση που βιώνουμε. Στο βάθος της κρύβεται το μεγάλο έλλειμμα της Παιδείας.

Τι πιο πειστικό κίνητρο προσωπικής δράσεως για μια γόνιμη καλλιέργεια!

 

Μέχρι την τελική  φάση της αυτοπραγμάτωσης διακρίνουμε δύο στάδια παιδείας:

  • Την Παιδαγωγία [ για την νεανική ηλικία]. Ουσιαστικά έχει απομείνει μόνο η εκπαίδευση για επαγγελματική εξασφάλιση. Η καλλιέργεια είναι ελλιπέστατη.
  • Το στάδιο της Ανδραγωγίας [andragogy], [. Άνδρας, με την ομηρική  έννοια του ανθρώπου, «Δίας πατήρ ανδρών τε και Θεών»], το οποίο αρχίζει, όταν ο νέος αποκτήσει και προσωπικές εμπειρίες και μπορεί να συμβάλλει σταδιακά στην αγωγή του. Συνεχίζεται δια βίου.[Η έννοια είναι, μάλλον, άγνωστη στη χώρα μας. Σε πολλές χώρες  υπάρχουν ειδικά ινστιτούτα ανδραγωγίας].

 

 Ο ανθρώπινος εγκέφαλος ενεργεί, ως σύνολο και έτσι αναδύεται η όλη πνευματική του λειτουργία. Για λόγους μεθοδολογικής προσέγγισης διαχωρίζουμε  την ανθρώπινη συνείδηση σε ειδικούς χώρους. Για μια άρτια ανθρώπινη προσωπικότητα πρέπει να ικανοποιηθούν ολόπλευρα και αρμονικά όλες οι έμφυτες αξιολογικές τάσεις και προδιαθέσεις της ψυχής του με τη βίωση των αντίστοιχων αξιών.

Είναι, όμως, ανθρωπίνως αδύνατο να επιτευχθεί ταυτόχρονα αυτή η αρμονική σύνθεση με τον άπειρο αριθμό των αξιών. Μια  προσέγγιση ικανοποιητική, εκτιμάται, ότι επιτυγχάνεται με τη σύνθεση, σταδιακά και αναλογικά πάντοτε, των τριών ρυθμιστικών αξιών, της αλήθειας, του κάλλους και του αγαθού. Αυτή η σύνθεση  προτείνεται, ειδικά για την ανδραγωγία, ως χρυσούς κανόνας. Επάνω στο βάθρο αυτών των ρυθμιστικών αξιών, εδράζονται οι λοιπές αξίες της   ελευθερίας,  του έρωτα, της αγάπης, του  σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της εκτίμησης, της ιερότητας. Η πραγμάτωση των αξιών σημαίνει και την αυτοπραγμάτωση και αυτοδιαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου, ως ενιαίας αρμονικής ολότητας. Τότε  μιλάμε για απόκτηση των αντίστοιχων αρετών ικανοποίησης των αξιών. Είναι οι αρετές τα χαρίσματα και ικανότητες, που αναπτύσσονται κυρίως με την άσκηση δια βίου.

 Οι βασικές αρετές  της σύγχρονης προσωπικότητας του ατόμου είναι οι παρακάτω:

·         Η αυτοεκτίμηση, που προϋποθέτει την αυτογνωσία.

·         Η ενσυναίσθηση [empathy]:Το χάρισμα να διεισδύει πνευματικά, νοερά και αισθητικά, στο «είναι» των άλλων ανθρώπων και όντων. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη – οικοδόμηση ενός ηθικού κώδικα και συνιστά τον κύριο μοχλό για δημιουργία σχέσεων και δεσμών  μεταξύ των ανθρώπων.

·         Η ικανότητα [τακτ] της κρίσεως.

Είναι  η ατομική ικανότητα για προσέγγιση της αλήθειας. Δυστυχώς λόγω της πολυπλοκότητας των θεμάτων δεν είναι  πάντοτε δυνατή η άμεση  σύγκριση της «αλήθειας» με το «ψέμα». Συνήθως συγκρίνουμε μια αλήθεια με μια άλλη αλήθεια και έτσι προκαλείται σύγχυση. Είναι καθημερινό το φαινόμενο, ειδικά και στα πολιτικά και οικονομικά θέματα, που είναι τόσο πολύπλοκα, αλλά όλοι μας θέλουμε να έχουμε γνώμη. Διαπιστώνεται ότι ο καθένας «ειδικός»  έχει τη δική του «αλήθεια». Η ικανότητα επιλογής της αλήθειας είναι πραγματικό ταλέντο, αλλά και αρετή που αποχτιέται με διαρκή εξάσκηση.

 Ουσιαστικά αποτελέσματα έχουμε μόνον σε συνεργασία με πιο ειδικούς, αρκεί να « αλληλο-αντιλαμβανόμαστε». Και αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο κατόρθωμα.

Η καλλιέργεια θυμικού και αναζήτηση του ωραίου.

       Ο χώρος των συναισθημάτων είναι η πηγή της  κινητήριας δύναμης της συνείδησης. Για την ανθρώπινη προσωπικότητα , το συναίσθημα είναι, ό,τι το καύσιμο για τον καυστήρα. Κανένας άνθρωπος δεν έζησε ποτέ με φρόνηση, χωρίς να χρησιμοποιήσει τη διάνοια, αλλά και κανένας άνθρωπος δεν έζησε πραγματικά, χωρίς το συναίσθημα του «ωραίου». Οι αξίες της ζωής φυτρώνουν στο συναισθηματικό κόσμο μας. Η καλλιέργειά τους επίπονη. Η ευγένεια, ο αλληλοσεβασμός, η ανεκτικότητα, η ευπρέπεια και η αρχαιοελληνική «φιλανθρωπία» συνιστούν τεράστια δύναμη για τις ανθρώπινες σχέσεις.

·         Αρετή του συνυπάρχειν [amae].

Είναι η ικανότητα για αρμονική συμμετοχή, ώστε ένα απλό άθροισμα  να μεταστοιχειωθεί σε ενιαίο «όλο». Τότε το όλον λαμβάνει μορφή  και νέο δικό του περιεχόμενο. Τότε το συνονθύλευμα μετουσιώνεται σε ομάδα, Οικογένεια, Κοινωνία,  Έθνος και Πατρίδα. Τότε  νοιώθουμε τον άλλο, ως εαυτό. Τότε  στην αξιοπρέπεια του άλλου καθρεφτίζουμε τη δική μας αξιοπρέπεια και κάθε περιορισμός δικός  μας είναι έκφανση και αποδέσμευση εσωτερικής μας ελευθερίας. Τότε αναδύεται η ειλικρινής αγάπη και τα προβλήματα γίνονται πιο ευεπίλυτα. Είναι τότε που νοιώθουμε το υπέροχο συναίσθημα, ότι ανήκουμε σε ένα σύνολο, στο οποίο επιθυμούμε να ανήκουμε  αλλά και εκείνο μας αγκαλιάζει, ως  μέλος του. [amae].

Τα βασικά βήματα ανδραγωγίας:

  • Αναζήτηση του μέτρου και των αρμονικών αναλογιών.[ Η αναλογία της χρυσής τομής , ίσως , συνιστά «πανάκεια»].
  • Εξάσκηση στην προσέγγιση των  αξιών: αλήθειας, κάλλους και αγαθού.
  • Αναλογική εφαρμογή του  «χρυσού κανόνα»:[ αλήθεια , κάλλος, αγαθό].
  • Καλλιέργεια της  ενσυναίσθησης και του αρμονικού συνανήκειν.

Πρακτικός χαρακτήρας της αγωγής: Χωρίς εφαρμογή και πράξη, που σημαίνει πέρας, κάθε καλλιέργεια θεωρείται ημιτελής. Το παράδειγμα είναι ο μοναδικός πειστικός τρόπος μετάδοσης της αγωγής, γιατί μόνον  η συνέπεια λόγων – πράξεων  εμπνέει την εμπιστοσύνη μεταξύ διδάχου και διδασκομένων.

 Η ολιστική δόμηση του ατόμου, η ανδραγωγία, συνιστά, όθεν, την ύψιστη τέχνη της Ζωής. Είναι μια συνεχής δια βίου προσαρμογή. Ένα άλγημα ευγενών αξιών. Είναι η «βασιλική»  Τέχνη, που μορφοποιεί το ωραιότερο έργο τέχνης της Πλάσης, τον Άνθρωπο. Ουσιαστικά είναι η ίδια του η Ζωή.  Με αυτή γράφει την ιστορία του.  Μόνο ο άνθρωπος συμβάλλει με τη θέλησή του στην αυτοπραγμάτωσή του. Απαιτείται η τεράστια εσωτερική του δύναμη για να αχθεί δια της αγωγής στη δυνατότητα να προσεγγίζει το αληθινό, το ωραίο και το αγαθό. Με  τη δύναμη αυτή επιβιώνει τόσες χιλιάδες χρόνια και προσχεδιάζει και το μέλλον  των παιδιών του.

Αν  καταναλώσει όλη την ενέργειά του  για το ίδιο προσωπικό συμφέρον, τότε γίνεται ρίψασπις και επίορκος, ως φθηνός  «συμφεροντολόγος». Είναι λοιπόν θέμα ηθικό η συμμετοχή μας στην ευθύνη της δημιουργίας παραγωγικού συνόλου. Είναι υπέρτατο καθήκον, απόλυτο και άκαμπτο, η συμμετοχή μας στο έργο της Κοινωνίας μας με απώτερο σκοπό μια υπέρτατη, ιδεατή ίσως, πραγματικότητα.

Η συμμετοχή μας είναι το μερτικό ευθύνης μας, αλλά και το ηθικό εισόδημά μας. Υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να μας το αναγνωρίσουν οι συνάνθρωποί μας και να μας  αγαπήσουν με την καρδιά τους, η οποία  θα νοιώθει την ευγνωμοσύνη για την προσφορά μας. Και αν δεν συμβεί αυτό, υπάρχει η πιθανότητα μιας προσωπικής λύτρωσης, η οποία πάντοτε συνοδεύει την εκτέλεση του καθήκοντός μας.

Οι ατομικές μας, όμως, δυνάμεις είναι πενιχρές, απέναντι στις φοβερές προκλήσεις του σύγχρονου περιβάλλοντός μας. Μόνον με τη σύμπραξη με τους συνανθρώπους μας θα έχουμε κάποια  ελπίδα για  θετικό αποτέλεσμα. Είναι χαλεποί οι καιροί μας και οι οδοί δύσβατοι και  ναρκοθετημένοι. Χέρι-χέρι και με μια ανάσα, μπορούμε[*]

Η Παιδεία, με το ιδανικό της, την [συν]ανθρωποποίηση των ατόμων, σε μια «μαζική» κοινωνία, που είναι πεδίο των «νάρκισσων», «αλαζόνων- μακιαβελικών τύπων» και όπου ισχύει το  «όλοι εναντίον όλων» , είναι η μοναδική διέξοδος.

Η  Παιδεία, συμπερασματικά, με αυτή τη μορφή, είναι ένα αντίδοτο στη δυστυχία του ανθρώπου. Γιατί  ρίχνει φως στην πραγματικότητα, βελτιώνει τις σχέσεις των συν-ανθρώπων και τελικά, όχι σπάνια, αμβλύνει την  ένταση της δυστυχίας. Μας κάνει πιο δυνατούς και ικανούς, ώστε   να  βιώνουμε σχετικά πιο «ωραία»  τη ζωή ,ακόμη και  στις  πάρα πολύ  δύσκολες πτυχές της. Η παιδεία, που παράγει αυτά τα αγαθά είναι εκείνη, που οι αρχαίοι προγονοί μας εμπνεύσθηκαν. Πνευματική του αρχή είναι ο ανθρωπισμός και όχι  η ατομοκρατία. Πέραν από ένα αυτόνομο «εγώ» υπάρχει μια εικόνα , ως ιδέα του ανθρώπου . Μια εικόνα, που ισχύει και υποχρεώνει  το ανθρώπινο είδος, όπως την έπλασαν οι παιδαγωγοί, οι ποιητές, οι καλλιτέχνες, οι ερευνητές και οι φιλόσοφοι.

Η κρίση , που μας κατατρύχει , που είναι ουσιαστικά παγκόσμια, ίσως, είναι και μοναδική ευκαιρία αφύπνισης όλων μας. Τα πρώτα σημάδια είναι ήδη ορατά στη μορφή του εθελοντισμού. Τα προβλήματα πια είναι πανανθρώπινα και δεν λύνονται με αλληλοσυγκρούσεις. Απαιτούν συναίρεση, διάλογο και συναινετικές λύσεις. Όχι με «αλληλοσφαγές». Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζουν, συνέχεια, μέσα στο μίσος και την έχθρα, γιατί  είναι γεννήματα έρωτα και αγάπης. Κατά βάση, απεχθάνονται τον  ψεύτη, τον άσχημο και τον κακό εαυτό τους. Από τη φύση τους προτιμούν, ως αξίες, την αλήθεια, το ωραίο και το αγαθό. Μόνον που είναι δυσπρόσιτες αξίες.  Φυτρώνουν μόνον σε «εδάφη» σχολαστικά και άρτια «καλλιεργημένα».

Μόνον η Παιδαγωγία και η Ανδραγωγία αναπτύσσουν τις γόνιμες ανθρώπινες συνειδήσεις, που είναι το μεγάλο ζητούμενο όλων των εποχών. Και της δικής μας.

Δύσκολη η οδός ,αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να την ακολουθήσουμε.

                                                                                     Δημήτριος Μπάκας [ Ιουν.2012]

 [*] Έχει συμπεριληφθεί στους στόχους του υπό συγκρότηση ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Ε.Δ, « Στργος Μακρυγιάννης» και η ίδρυση ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΑΝΔΡΑΓΩΓΙΑΣ. Ελπίζουμε να ενώσουμε  τις δυνάμεις μας. Οι συνάδελφοι είναι οι πιο κατάλληλοι για αυτού του είδους δυσκολίες, γιατί από τις παραγωγικές Σχολές, αλλά και τις εμπειρίες τους στο στράτευμα, έχουν βιώσει την αξία της σφαιρικής παιδείας,  πριν οι ίδιοι τη διδάξουν.