Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 2021

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ( ΜΕΡΟΣ Α΄) Δημήτρης Κ. Μπάκας

 

Οι  σκέψεις μας αυτές

 διατυπώνονται  σε μέρες  δύσκολες για τη Χώρα μας, αλλά και για όλη την Ανθρωπότητα. Ένας «αόρατος» εχθρός του ανθρώπου έχει εισβάλει στη ζωή μας και έχει κυριολεκτικά αλλάξει συνήθειες, συναισθήματα και  τρόπο ζωής. Όντως είμαστε τελείως απροετοίμαστοι και γι’ αυτό ένας τρόμος και οπωσδήποτε ανησυχία μάς έχει κυριεύσει. Μέτρα έκτακτα λαμβάνονται από την Κυβέρνησή μας, διαγγέλματα του Πρωθυπουργού, ως εάν πολεμική περίοδο, και η όλη κατάσταση τουλάχιστον βιωματικά είναι σε τέτοιο σημείο, όπως σε πραγματικό πόλεμο.  Μάλιστα ένας πόλεμος ασύμμετρος!

Μήπως, όμως, είναι δυνατόν να κάνουμε κάποιες σκέψεις θετικές, να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα πριν ξεχάσουμε, όταν με το καλό, τελειώσει αυτή η δοκιμασία μας, άγνωστο βέβαια αυτή τη στιγμή;

Δεν έχουμε  καλύτερο όπλο από τον εγκέφαλό μας. Από το πνεύμα το ανθρώπινο που τροφοδοτεί και ενεργοποιεί τη σκέψη, βρίσκει λύσεις, ξεπερνά τα προβλήματα και τελικά η εμπειρία δεν χάνεται αλλά ανασχηματίζεται σε φρόνηση, σε σωφροσύνη για εμάς  και τα παιδιά μας.

Φυσικά, επί του παρόντος, θα πρέπει να ακολουθήσουμε τις κατευθύνσεις των ειδικών επιστημόνων, τις οποίες η Κυβέρνηση, ευτυχώς, καταβάλλει κάθε προσπάθεια για εφαρμογή. Παράλληλα εμείς, όλοι μας, βρίσκουμε χρόνο για διαλογισμό, σκέψη και συμπεράσματα. Απλά ,αλλά ίσως πολύ χρήσιμα , ειδικά για το μέλλον μας.

    

Μια πρώτη σκέψη βασική είναι :εάν μοιραζόμαστε με τον διπλανό  μας  κάποιο πρόβλημα τότε, σε ένα σημαντικό βαθμό, αμβλύνεται το βάρος του, τουλάχιστο ψυχικά.  Όπως συμβαίνει, όταν προσπαθούμε να σηκώσουμε ένα φορτίο και μοιραζόμαστε με τον άλλον  το βάρος του!

Για να συμπράξουμε, όμως με έναν συνάνθρωπό μας  απαιτείται να έλθουμε κοντά του συναισθηματικά και ψυχικά.

 Αυτό βέβαια σήμερα δεν είναι καθόλου εύκολο. Η νοοτροπία μας, ακόμη και σήμερα,  κυριαρχείται από έναν υπερβολικό εγωκεντρισμό. Όλα για τον εαυτό μας. Όλα να μού τα εξασφαλίζουν!  Το Κράτος και  κάποιοι υπεύθυνοι θα μάς προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Άθελά μου έρχεται στη σκέψη: Πόσοι δεν απέφυγαν την ολιγόμηνη στράτευσή τους, προφασιζόμενοι «ψυχολογικά προβλήματα»; Πόσοι από εμάς πιστεύουν, ότι η εθνική άμυνα είναι υπόθεση μόνον των Στρατιωτικών ( επαγγελματιών), η υγιεινή είναι ευθύνη  των Γιατρών, η ασφάλεια  των Αστυνομικών κ. ο. κ.;

 Εμείς οι  υπόλοιποι , απλά, να απολαμβάνουμε τα αγαθά που εξασφαλίζονται από άλλους!

 Ξεχάσαμε ότι τα προβλήματα είναι σύνθετα και αλληλοεπηρεάζονται. Αντιμετωπίζονται πολύ καλύτερα, όταν όλοι μαζί, συντονισμένοι κατάλληλα, μονοιάζοντας και βλέποντας το ευρύτερο συμφέρον παράγουμε ολιστικό έργο,  που είναι πολλαπλάσιο του αθροίσματος των μελών της κοινωνίας.

 

Θαρρούμε  ότι πρώτιστα  πρέπει  να δούμε το τι μάς  φέρνει πιο κοντά, ως ανθρώπινα όντα. Εάν είναι ο φόβος και ο τρόμος τότε έχουμε ένα κάποιο όφελος, αλλά δυστυχώς είναι ολίγιστο. Όταν  δεν έχουμε αρμονική δράση, αλλά περιστασιακή και ασυντόνιστη το τελικό αποτέλεσμα υπολείπεται σημαντικά. Εδώ αποδεικνύεται  η τεράστια σημασία  ηθικών αξιών και αρετών. Οι δοκιμασμένες δυνάμεις που φέρνουν τους ανθρώπους πλησίστιους και δίνουν δύναμη στο σύνολο

Θαρρούμε ότι η πρώτιστη αρετή που απαιτείται σε αυτή τη φάση είναι η κατανόηση. Και αυτή θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε. 

Οι αλληλεξαρτήσεις επάνω στον Πλανήτη μας πολλαπλασιάστηκαν και είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτες. Η επικοινωνία ασφαλώς θριαμβεύει με τα δίκτυα που προσφέρει η τεχνολογία, αλλά η κατανόηση των προβλημάτων και των άλλων ανθρώπων χειροτερεύει επικίνδυνα.

Όταν θεωρήσουμε όλο το Πλανήτη ως μια κοινότητα , φαίνεται ότι βρισκόμαστε συνήθως πιο κοντά στην αδιαφορία  με δεδομένο ότι κανένα από τα αισθητικά μας όργανα δεν επισημαίνει  τον κίνδυνο που μας προσεγγίζει.  Φυσικά το παράδειγμα του κορωνοϊού  μάς ξάφνιασε, γιατί έμπρακτα  πια διαπιστώθηκε ότι όλο το ανθρώπινο Γένος  έχει κοινή μοίρα και απειλές, τουλάχιστο σε κάποιους τομείς.

Κανένα είδος τεχνικής επικοινωνίας (τηλέφωνο, διαδίκτυο), από μόνη της δεν φέρνει και την κατανόηση. Ασφαλώς η μετάδοση της πληροφορίας είναι μια ενημέρωση χρήσιμη αλλά δεν συνιστά  ικανή συνθήκη για την κατανόηση. Μια απλή επικοινωνία δεν φέρνει και την κατανόηση. Η κατανόηση είναι καθαρά  θέμα παιδείας και βασικής αγωγής.

Η ανθρώπινη κατανόηση εξαρτάται από το πόσο κοντά νιώθει κάποιος τον διπλανό του. Στις  κοντινές σχέσεις  καταλαβαίνουμε καλύτερα ο ένας τον άλλον.  Εντούτοις, όχι σπάνια, αναδύονται και πολλές έχθρες, αντιπαλότητες και μίση, ζήλειες  παρεξηγήσεις και ενίοτε η επιθετικότητα.  Πάντα ταιριάζει η άριστη απόσταση «εγγύτητας», στην οποία το κάθε μέλος αισθάνεται αφενός την ασφάλεια της εγγύτητας, αλλά δεν αλλοτριώνεται σε μεγάλο βαθμό  η ατομική ελευθερία.

Διακρίνονται δύο μορφές κατανόησης: Η διανοητική ή αντικειμενική κατανόηση, που σημαίνει καταλαβαίνω διανοητικά και αντιλαμβάνομαι μαζί, ήτοι κατανοώ τα μέρη και το όλον, το πολλαπλό και το ένα. Ξεπερνάει την απλή αντίληψη και φθάνει στη φάση της εξήγησης, η οποία είναι απαραίτητη. Εξηγώ σημαίνει βλέπω αυτό που πρέπει να γνωρίσω ως αντικείμενο και ισχύει για όλα τα αντικείμενα.

Η  διαπροσωπική ηθική κατανόηση, υπερβαίνει την εξήγηση ανώνυμων υλικών πραγμάτων ακόμη και μηχανών. Απαιτεί την ολιστική αντίληψη του ατόμου, ως πρόσωπο, υποκείμενο ευθύνης και πράξης. Δεν αρκεί πχ.  να εξετάσουμε το δάκρυ ενός παιδιού και να βρούμε από την αλμυρότητά του  γιατί κλαίει, τα παράπονά του!! κλπ. Ο άλλος γίνεται αντιληπτός, όταν μπορέσουμε και μπούμε στη θέση του και να τον γνωρίσουμε και ως Άνθρωπο. Ήτοι μια διαδικασία διαπροσωπικού ανοίγματος, ενσυναίσθησης, καλής προαίρεσης, γενναιοδωρίας, ανεκτικότητας

 Σημαίνει προσέγγιση  ολιστική, νοητική, συναισθηματική, αλλά ηθικής βούλησης.

 Φυσικά δεν είναι  απόλυτη ταύτιση και μηδενισμός! Είναι σχέση αρμονίας και όχι κλειστής ομάδας φανατισμού. Είναι αρετή. Ψυχική δύναμη για πράξη του αγαθού.

Για την ανθρώπινη  επικοινωνία η κατανόηση είναι συγχρόνως μέσο και σκοπός. Η κατανόηση ως αντικείμενο μάθησης, μάλλον, δεν υπάρχει στο σύστημα εκπαίδευσής μας. Ανήκει στη σφαίρα της αγωγής και διάπλασης ανθρώπων.

 Σήμερα που κυριαρχεί ο εγωτισμός, η  κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων και μάλιστα κατά τρόπο αμοιβαίο είναι εκ των ων ουκ άνευ. Είναι ζωτικής σημασίας, καθόσον οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν τελματώσει μέσα σε ένα κλίμα αδιαφορίας και ακατανοησίας,  από το οποίο αναδύεται η φοβερή βαρβαρότητα συμπεριφοράς.

Είναι απόλυτη ανάγκη να εμβαθύνουμε στα αίτια, που προκαλούν την ακατανοησία και την ακηδία στις σχέσεις μας, όπως τα συμπτώματα του εγωτισμού, της περιφρόνησης της ύπαρξης του διπλανού μας.

Είναι αδήριτη  ανάγκη ενσωμάτωσης του θέματος της κατανόησης στην όλη παιδεία μας και την αγωγή μας. Χωρίς κατανόηση δεν είναι δυνατή συνεργασία μεταξύ των μελών της κοινωνίας.

( συνέχεια στο επόμενο)

                                                         Δημήτρης Κ. Μπάκας

                                                                Φεβρουάριος 2021

 

Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2021

ΤΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΩΣ ΑΡΕΤΗ Δημήτρης Κ. Μπάκας

 

Ο κατακλυσμός ανεξέλεγκτων πληροφοριών  από όλα τα ΜΜΕ, το διαδίκτυο, από τις φήμες, απόψεις, γνώμες που «καλοκάγαθα» θέλουν να  μάς ενημερώσουν για το τι γίνεται γύρω μας συνέβαλαν τελικά να χάσουμε τη γνώση μέσα στο χάος των πληροφοριών και τη σοφία, μέσα στο άμετρο πλήθος «γνώσεων»!   Φυσική  συνέπεια  να μη γνωρίζουμε που σταματά το  ψέμα και που αρχίζει η αλήθεια! Εάν χτίζουμε, όμως,  σε σαθρό έδαφος το οικοδόμημα θα καταρρεύσει. Η αναζήτηση της αλήθειας συνιστά  διαρκές μας  πρόταγμα, γιατί οι μισές αλήθειες οδηγούν σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια.!

Δε σκεφτόμαστε μονάχα, επίσης αισθανόμαστε  και έτσι βιώνουμε τη ζωή μας. Η βίωση γίνεται με την «καρδιά». Με το συναίσθημα. Όχι, όμως, με συναίσθημα χωρίς μορφή. Ο άμορφος εσωτερικός κόσμος προκαλεί σκοτάδι στη ψυχή μας. Μόνον όταν δώσουμε μορφές στον εσωτερικό μας χώρο νοιώθουμε ισορροπημένοι. Μορφές, μάλιστα, εύμορφες.  Για τη ψυχή μας το συναίσθημα είναι ό,τι το καύσιμο για τη μηχανή του αυτοκινήτου. Η πηγή της  κινητήριας δύναμης της συνείδησης.

Κανένας άνθρωπος δεν έζησε ποτέ με φρόνηση χωρίς να χρησιμοποιήσει τη διάνοια, αλλά και κανένας δεν έζησε ποτέ έντονα χωρίς τη συναισθηματική νοημοσύνη, που συνιστά  αρετή.  Οι αξίες της ζωής αναδύονται  από τον συναισθηματικό κόσμο μας, αλλά η αξιολόγησή τους γίνεται με τη βοήθεια του Λόγου. Σκεφτόμαστε με  διαύγεια και συναισθανόμαστε βαθιά  είναι ο αρμονικός συνδυασμός για μια βούληση θετική προς το γενικό καλό  και τη νικηφόρο ζωή.

 Στον χώρο των συναισθημάτων πηγάζει  η θέληση για ανάληψη δράσης, η οποία  αναδύεται από τη σύνθεση και αλληλεπίδραση ορμέμφυτων, στάσεων αλλά και  αγωγής. Εδώ έγκειται και η μεγάλη σημασία της ολιστικής παιδείας του ανθρώπου, στην  εναρμονισμένη διανοητική και συναισθηματική καλλιέργεια.  Τότε βιώνεται  στην άπειρη διάσταση το κάλλος με την αλήθεια και  διαχέονται πλημμυρίζοντας  την όλη προσωπικότητα. Τότε αναδύεται η λεβεντιά, η μεγαλοφροσύνη! Το πνευματικό κάλλος!  Αυτές  οι   λεπτότατες αρετές  είναι απόλυτα κρίσιμες στη ζωή μας. Με αυτές  φθάνει ο άνθρωπος στον αναβαθμό της ιερότητας, ένα βήμα πριν τη αγιότητα.   Εδώ εντάσσεται  το υψηλό και ευγενές φρόνημα, ως αρετή. Ως ψυχική δύναμη και ποιότητα του μέτρου μεταξύ ακηδίας- αδιαφορίας αφενός  και της αλαζονείας, οίησης και έπαρσης αφετέρου. … ..

Το φρόνημα είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη ζωή μας. Είναι ρεαλιστική  αρετή απαραίτητη για κάθε παρόν. Χωρίς το φρόνημα όλες οι αρετές καθίστανται αναποτελεσματικές. Ειδικά σήμερα, που θέλουμε να συνυπάρχουμε και να διατηρούμε ταυτόχρονα  τη μοναδικότητα της ταυτότητάς μας. Σε ένα κλίμα αλήθειας  πλημμυρισμένο από ευγενή συναισθήματα αναδύεται ο μεγαλύτερος βαθμός ελευθερίας των ανθρώπων. Τότε νοιώθουμε  τα υπέροχα  συναισθήματα της ευαρέσκειας, της ασφάλειας, της εμπιστοσύνης που είναι τα αντίδοτα του φόβου και της ανασφάλειας.

Το φρόνημα ταυτίζεται με την πίστη στον εαυτό μας και σε ένα υπέρτατο σκοπό. Το ακμαίο ηθικό, που αναδύεται  από τη φρόνηση, τις εμπειρίες, τη  σοφία…. Είναι δίδυμη αρετή της  ευψυχίας. Πιστεύω σημαίνει ότι έχω πίστη,  πεποίθηση, είμαι βέβαιος για κάτι. Διακρίνω το αληθές από το ψεύτικο, άρα ζω στην πραγματικότητα κόντρα στην  αστάθεια και τη λήθη που είναι ο κανόνας.

Η συνείδηση δομείται  με τη σύνθεση  της γνωστικής λειτουργίας, της  αισθητικής καλλιέργειας και της ηθικής συγκρότησης. Ο ορθός λόγος, ως κύριος συντελεστής της αλήθειας ρυθμίζει τα όρια του συναισθηματικού χώρου και αντίστοιχα καθορίζει και τις επιταγές της ηθικής συγκρότησης.

Η ηθική και  τα πιστεύω μας, δεν είναι κάτι το άψυχο, ούτε έχουν  μηχανιστικό χαρακτήρα, αλλά συνιστούν ζωντανές αξίες, οι οποίες ανατροφοδοτούνται διαρκώς με την αλήθεια, το κάλλος και την αγαθότητα και κρυσταλλώνονται στην  ιερότητα της πίστης στον άνθρωπο και το μέλλον του.

Το δικό μας απαράγραπτο  καθήκον είναι: Να έχουμε πίστη στο παρελθόν και να διδασκόμαστε από αυτό και τα πιστεύω μας να διατηρούνται πάντοτε ζωντανά και διαρκώς ανανεωμένα, χωρίς  να εκφυλίζονται.  Γιατί το μέλλον μας έχει τις ρίζες του στο παρελθόν μας.

Το υγιές φρόνημα  δεν είναι διατεταγμένο σε προσωποπαγείς και  κερδοσκοπικούς σκοπούς, αλλά σε οράματα που βελτιώνουν τον Άνθρωπο ως ανθρώπινο γένος.  Τότε  το όραμα της ύπαρξης της Πατρίδας καθίσταται  το αγιότερο και αναδύεται το υψηλό φρόνημα των παιδιών της,   ως πιστεύω  ότι:  Η Εθνική Άμυνα, τουτέστιν η εξασφάλιση της ύπαρξης της Πατρίδας μας συνιστά πρώτιστο καθήκον ΟΛΩΝ μας, όσων απολαμβάνουμε τα αγαθά, τα οποία Εκείνη μάς εξασφαλίζει Χωρίς την ύπαρξή Της κανένα άλλο  αγαθό  ατομικό ή συλλογικό είναι δυνατόν να υπάρξει.                                                                                      

Η Εθνική άμυνα δεν είναι υπόθεση μόνον των Λειτουργών της, αλλά όλων όσων επιθυμούν να απολαμβάνουν τα αγαθά, που τους προσφέρει η Πατρίδα μας. Γι' αυτό είναι προσωποπαγές καθήκον η στρατιωτική θητεία, η οποία δεν είναι εξαγοράσιμη. Απαλλάσσονται μόνον, όσοι δεν είναι όντως ικανοί. Ο ιδρώτας και το αίμα δεν αποτιμώνται σε χρήματα. Είναι συστατικά της ζωής μας.

Η Εθνική Άμυνα είναι απόλυτα καθολικό αγαθό. Χωρίς υγιές κοινωνικό, οικονομικό, παιδευτικό στοιχείο δεν νοείται Εθνική Άμυνα, η οποία αρχίζει από το ίδιο το άτομο και ολοκληρώνεται στις Στρατιωτικές Μονάδες και στα Γενικά Επιτελεία. Το Στράτευμα δεν συνιστά μία ξεχωριστή ομάδα, αλλά είναι αυτός ο ίδιος ο λαός που αποτελεί την Πολιτεία.

Ειδικά στις Χώρες που αντιμετωπίζουν άμεσους κινδύνους ακεραιότητας και δεν έχουν την οικονομική πολυτέλεια για μισθοφορικό στρατό, όπως η δική μας Πατρίδα, ο πιο κρίσιμος παράγοντας είναι ο ανθρώπινος πλούτος. Η ολιστική ισχύς τής Πατρίδας συνδυάζεται απαραίτητα με το εθνικό φρόνημα ολοκλήρου του Λαού, ως αειφόρος αξία, που  δεν επιβάλλεται! Η λεβεντιά επιτυγχάνεται με την ολιγόμηνη δημιουργική στρατιωτική θητεία μέσα στο γόνιμο περιβάλλον του Στρατεύματος.

 Η Εθνική Άμυνα συνιστά το θεμέλιο τής δημοκρατικής Πατρίδας μας, καθόσον υπερασπίζεται το ύπατο αγαθό της ελευθερίας από εξωτερικούς κινδύνους. Όπλα για τον πόλεμο δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν χωρίς οικονομικούς πόρους, αλλά χωρίς το φρόνημα των νέων μας, που τα υπηρετούν, τα όπλα είναι αδρανή. Το πολυτιμότερο, αλλά και το πιο ευαίσθητο στοιχείο είναι η νεολαία μας. Κάθε νέος που αγαπά την Πατρίδα του και θέλει να ζει δημοκρατικά και αυτόνομα οφείλει να είναι έτοιμος να εκτελέσει το καθήκον του, τη Στρατιωτική Θητεία.

 Το ευγενές  φρόνημα συνιστά την πεμπτουσία της Εθνικής Άμυνας και είναι υπόθεση ανεξαιρέτως όλων των θεσμών. Οικογένεια, Σχολείο, Κοινωνία και τελικά η δημιουργική στρατιωτική θητεία διαμορφώνουν τον τρόπο σκέψης μας. Η πλέον ευαίσθητη πνευματική και ψυχική ανάδυση. Επηρεάζεται θανάσιμα  από κάθε μη συνετή  έκφραση κριτικής από οιονδήποτε μη αρμόδιο. Είμαστε όλοι μας υποχρεωμένοι να σεβαστούμε, ως κόρη οφθαλμού, την ευγενέστερη όλων των αρετών. 

Με τη στρατιωτική αγωγή ο νέος αναπτύσσει την αυτοσυνείδηση, αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση...Συνειδητοποιεί την έννοια και την αξία της Πατρίδας του και νιώθει άξιος να συμβάλει στην Ελευθερία της. Έτσι διευρύνονται τα στενά ατομικά του όρια μέχρι και την αιωνιότητα τού Έθνους. Καλλιεργείται η ενσυνείδητη πειθαρχία. Καθίσταται ικανός μαχητής του πολέμου και της ζωής!  Ανδροποιεί τον νέο και συνιστά ύψιστη τιμή. Μία ιερή υποχρέωση έναντι των προγόνων και των επιγόνων. Κυρίως, όμως, έναντι της αξιοπρέπειας και σεβασμού τού ίδιου τού εαυτού του, ως Πρόσωπο!

Η στρατιωτι


κή θητεία είναι ενεργητική και δημιουργική μέθεξη στην Εθνική Άμυνα της Πατρίδας Είναι η πιο γόνιμη διακριτή φάση της ζωής μας. Οι δημιουργικοί οπλίτες έχουν πάντα προσωπικό ανεκτίμητο όφελος! Όσοι δεν συμμετέχουν ενεργά στη στράτευση είναι  οι χαμένοι! Συνιστά μοναδική προσφορά στη δημοκρατική Πολιτεία. Δυστυχώς αρκετοί λοιδορούν τη θητεία και άλλοι εσκεμμένα τη διαβάλουν ή κακόβουλα την αποφεύγουν!

Θαρρούμε ότι τέτοιας σπουδαιότητας ηθοπλαστικό έργο δεν παράγεται από κανέναν άλλο θεσμό, γιατί αρτιώνει την αρετή τής κοινωνικότητας, το συνανήκειν και  υλοποιεί το "άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει". Ο μαχητής μέσα στη  Στρατιωτική θητεία  εξοπλίζεται με αρετές κοινά πιστεύω, φιλότητα, ελπίδα, προσδοκία…, τα οποία υπερβαίνουν τον έρωτα και την ανθρώπινη φιλία αγγίζοντας τα όρια της αγάπης για κάτι το ιερό και άγιο, την Πατρίδα. Αποκτά αυτόνομα ένα μεγάλο πιστεύω: ότι το καλό της Πατρίδας, συνιστά υπόθεση του καθενός μας και η ατομική μας ελευθερία υπόθεση όλων. Αυτή είναι η ουσία του φρονήματος. Γι΄αυτό το φρόνημα συνιστά την ύπατη αρετή.

Οφείλουμε  να κρατάμε απόλυτα  προσεκτική στάση στην κριτική μας που έχει επιπτώσεις   στο υγιές ψυχικό φρόνημα των  ΕΔ.  Να είμαστε βέβαιοι ότι  « έχουν τη  γνώση οι αρμόδιοι Φύλακες»! Ας τους εμπιστευόμαστε απόλυτα. Εμείς απλά να συνεπικουρούμε στο ιερό τους καθήκον  με τεκμηριωμένες προτάσεις και με τον προσήκοντα τρόπο. Να μη  μεμψιμοιρούμε.  Δεν αρμόζουν παρατηρήσεις και υποδείξεις  που δεν τεκμηριώνονται με έμπεδα στοιχεία, τα  οποία εμείς δεν έχουμε. Να  πιστεύουμε ότι  η δημιουργική στρατιωτική θητεία συνιστά διαχρονική δημοκρατική Αξία.

            Υψηλό φρόνημα  όμως  πρέπει να έχει  και   κάθε πολίτης άξιος για Δημοκρατία. Αυτό συνιστά πρώτιστο προσωπικό καθήκον  του καθενός μας  και της Πολιτείας.

 Δυστυχώς η ακατάσχετη αδολεσχία και ο κατακλυσμός ανεύθυνων πληροφοριών έχουν αποσαθρώσει κάθε γονιμότητα για καλλιέργεια υγιούς υψηλού φρονήματος του λαού μας, με συνέπεια να μην συμβαδίζει το συνυπάρχειν με την αρετή τού συνανήκειν.( Περί αυτού στο επόμενο). 

                                                                                    Δημήτρης Κ. Μπάκας

                                                                                      Ιανουάριος 2021

Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2021

ΑΠΛΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΒΕΛΤΙΟΔΟΞΙΑΣ Δημήτρης Κ. Μπάκας

 


Ορθότατα, ίσως,  καταργήσαμε τις αυθεντίες, αλλά πρέπει να παραδεχθούμε, ότι και εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε αυθεντίες. Όσο «ειδικοί» και εάν είμαστε δεν είναι δυνατόν να είμαστε «ειδικοί» σε όλα τα θέματα.  Πρέπει να εμπιστευθούμε, ξανά και σοβαρά τους συνανθρώπους μας.  Το μεγάλο έλλειμμα της σημερινής Κοινωνίας μας είναι η ουσιαστική έλλειψη  της εμπιστοσύνης μεταξύ μας. Αυτό προκαλεί το κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας  την αβεβαιότητα, η οποία όταν μας κυριεύσει καθίσταται η μεγάλη κατάρα και πρόξενος πολλών δεινών. Μετουσιώνεται όμως, η αβεβαιότητα σε  οξυγόνο  ανανέωσης και προόδου μας, όταν βρίσκεται μέσα στα μέτρα μας.

Κανείς άλλος, χωρίς τη δική μας συμμετοχή, δεν μπορεί να εξαλείψει την αβεβαιότητα, χωρίς να χάσουμε την ελευθερία και την ανθρωπινότητά μας. Ευθύνη δική μας είναι  να βρούμε και να αναπτύξουμε και τις δικές μας  δυνάμεις μας μέσα στο πλαίσιο των προδιαγραφών μας σε συσχετισμό με το περιβάλλον.  Να θεμελιώσουμε στέρεα το δικό μας εαυτό. Φυσικά σε αρμονική εξισορρόπηση του εσωτερικού  μας  «εγώ»(id) και του κοινωνικού υπερεγώ. Να δημιουργήσουμε τη δική μας ταυτότητα. Μια στέρεη  οντότητα. Μια προσωπικότητα προσαρμοσμένη στις πραγματικές συνθήκες, τις οποίες μπορούμε στο ζωτικό μας χώρο  να επηρεάσουμε ανάλογα.

 Τα παραπάνω είναι θέματα αγωγής, τουτέστιν επίδρασης στις ικανότητές μας. Η  επίδραση αυτή με στόχο  τις αρετές,  που κοσμούν την ανθρώπινη προσωπικότητα έχει ως αφετηρία το πρώτο αντίκρισμα της μάνας μας και θεμελιώνονται μέσα στην οικογένεια και το σχολείο. Σταδιακά σφυρηλατούνται, ως αξίες, στο κοινωνικό καμίνι και παγιώνονται   με την προσωπική μας δια βίου συμμετοχική διαδικασία, που ονομάζουμε  ανδραγωγία στη φάση της αυτοπραγμάτωσης.

Όλοι μας έχουμε δει πως ξεφυτρώνει ένα λουλουδάκι μέσα σε μια ρωγμή βράχου. Η επιστήμη μας διδάσκει ότι μέσα σε ένα Σύμπαν με δισεκατομμύρια Γαλαξίες των δισεκατομμυρίων αστεριών, επάνω σε ένα «χαλίκι» που γυρίζει σαν σβούρα και κινείται στο άπειρο, με ένα εσωτερικό γεμάτο λάβα, δημιουργήθηκε μια φωλιά γεμάτη θαλπωρή, ήτοι κατάλληλες συνθήκες, όπου αναδύθηκε το μεγαλύτερο θαύμα, η ζωή. Το θαύμα αυτό μετεξελίχθηκε σε ένα πιο τεράστιο θαύμα, τον ανθρώπινο εγκέφαλο, με εκατοντάδες δισεκατομμύρια νευρώνες και συνάψεις, από το οποίο αναδύεται το τρίτο μέγιστο θαύμα. Η ανθρώπινη συνείδηση. Έτσι ο άνθρωπος όχι απλά παίρνει πληροφορίες από το περιβάλλον, αλλά τις μετατρέπει σε γνώσεις χρήσιμες. Και το σπουδαιότερο αποκτά τη γνώση της γνώσης και αυτοβελτιώνεται συνεχώς αποκτώντας την ικανότητα να αναζητεί το ωραίο και να διακρίνει το ευρύτερο καλό.

             Μέσα στον υπέροχο Κόσμο της ζωής και του θανάτου, τον αβέβαιο και τρομερό που έχουμε την τύχη να ζούμε, θαρρούμε, ότι μπορούμε να οργανώσουμε ευκρασία για συνύπαρξη. Ως σκεπτόμενοι και παιδευμένοι άνθρωποι έχουμε τις δυνατότητες και το καθήκον να δημιουργήσουμε μια φωλιά  πραγματικής και ωραίας καλοσύνης. Φυσικά κανένας μας δεν μπορεί να αλλάξει τον Κόσμο μόνος του. Όλοι μαζί, όμως, μπορούμε να δημιουργήσουμε καλύτερες ανθρώπινες συνθήκες  συμβίωσης.

 Δεν είναι δυνατόν να επαλειφθεί οριστικά το κακό, η ασχήμια και το ψέμα, γιατί είναι συνυφασμένα άρρηκτα  με  το καλό, την ομορφιά και την αλήθεια. Γύρω μας δεν υπάρχουν κακοί ή  καλοί άνθρωποι. Ο άνθρωπος έχει τις περισσότερες δυνατότητες, αλλά και αδυναμίες.  Μπορεί να είναι  homo sapiens (έλλογος), αλλά και    homo demens (παράλογος). Εξαρτάται από το είδος των αξιών που θα επιλέξει. Κάθε άνθρωπος έχει τις θετικές και αρνητικές πτυχές του. Και το καλό και το κακό. Μόνον οι  αναλογίες ποικίλλουν.

 Η καλλιέργεια (παιδαγωγία- ανδραγωγία) του νοητικού και πνευματικού μας κόσμου μπορεί να αναπτύξει την ολιστική  ψυχική μας γονιμότητα, οπότε πιο εύκολα θα διακρίνουμε την αλήθεια, την ομορφιά και το καλό.

 Οι άνθρωποι δεν  είναι ρομπότ με  πρόγραμμα ανταγωνισμού και καταξίωσης, αλλά είναι γεννήματα του έρωτα και της αγάπης.

 Περισσότερο από τις επιτυχίες αξίζει η εντιμότητα και ο σεβασμός. Η θετική ανθρωπινότητα αποπνέει πίστη, ελπίδα και αγάπη, από τις οποίες αναδύεται αυθόρμητα μια απέραντη αισιοδοξία, η οποία προσδίδει  θετικό πρόσημο σε όλα τα συναισθήματά μας.

Επειδή, όμως,  οι προσωπικές μας δυνάμεις πάντοτε είναι πεπερασμένες, μπορούμε με ειλικρίνεια, ευπρέπεια και εντιμότητα να ακουμπήσουμε στο διπλανό μας. Να διακρίνουμε τις θετικές του πτυχές και να μειώσουμε τις αρνητικές. Προϋπόθεση, όμως, είναι η ενσυναίσθηση. Να μπαίνουμε στη θέση τους και όχι απλά να τους διαβάζουμε με το δικό μας κώδικα, που μπορεί να είναι και επισφαλής. Ας αναρωτιόμαστε γιατί άραγε εκείνοι σκέπτονται έτσι;

Εκατομμύρια ανθρώπινες ψυχές έχουμε παγιδευτεί σε ένα… «ειδησιακό» και «διαφημιστικό» εμπορευματοποιημένο καταιγισμό και δε μπορούμε να βρούμε εναλλακτικές πορείες ευχαρίστησης και ευτυχίας. Και όμως υπάρχουν, εάν βρούμε τη βελτιοδοξία μας, που αποπνέει  μια πραγματική αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.

 Θα προτείναμε να ξεκινήσουμε θετικά από τα πιο απλά. Να επιλέγουμε  μέσα από το χάος της φαινομενικής πραγματικότητας, ό,τι πιο αληθινό, ό,τι πιο ωραίο και ό,τι πιο καλό και να τα συνθέτουμε αρμονικά με τα αντίθετά τους, τα οποία οφείλουμε  υποβαθμίζουμε.

            Ίσως, αυτός ο δρόμος είναι πιο βατός μέσα στις δυσκολίες, που προκαλεί η σημερινή μαζική Κοινωνία. Ας μη καταπίναμε αυθόρμητα το κάθε κακό, κάθε ψέμα και αποτρόπαιο. Ας αναζητούμε και τη θετική πλευρά. Πάντα υπάρχει αρκεί να την αναζητήσουμε!

 Ας προχωράμε στα παραδείγματα της φύσεως και της ζωής, τα οποία είναι συνθέσεις, κατά βάση, αντιθέτων με τη αρχή της χρυσής τομής(αναλογίας) και του άριστου μέτρου.

 Όλες οι ανθρώπινες αρετές, είναι, ακριβώς, συνθέσεις  αντιθέτων!

Τότε  αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες πιο έλλογα και η αβεβαιότητα  περιορίζεται σε επιτρεπτά  όρια. Τότε  σκεπτόμαστε πιο καθαρά, αισθανόμαστε πιο ωραία και ενεργούμε πιο έντιμα και δημιουργικά. Τότε μας πλημμυρίζει η βελτιοδοξία!

                                                                                      Δημήτρης  Κ. Μπάκας

                                                                                             Ιανουάριος 2021

                                                                              

 

Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2021

ΒΕΛΤΙΟΔΟΞΙΑ, ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ Δημήτρης Κ. Μπάκας


 

Με τις έννοιες αισιοδοξία και απαισιοδοξία αποδόθηκαν οι διεθνείς φιλοσοφικοί όροι οπτιμισμός και πεσιμισμός. Οπτιμισμός είναι η φιλοσοφική θεωρία περί του κόσμου και του βίου κατά την οποία ο κόσμος είναι ο τελειότατος, ως δημιούργημα του Θεού, και κυβερνιέται από το αγαθό. Στον αντίποδα της αισιοδοξίας βρίσκεται η απαισιοδοξία, κατά την οποία ο κόσμος είναι ο χειρότερος μεταξύ αυτών που υπήρξαν, διότι το κακό υπερισχύει του καλού και η ζωή είναι γεμάτη συμφορές και οδύνη. Μεταξύ αυτών των δύο, εκ διαμέτρου αντίθετων θεωριών, καλλιεργήθηκε η θεωρία της βελτιοδοξίας (meliorism), σύμφωνα με την οποία ο κόσμος μπορεί να  βελτιώνεται. Η εξέλιξη αυτή προς το καλύτερο μπορεί να επιτευχθεί με τη διαρκή προσπάθεια των ανθρώπων.

Κύριος παράγοντας απαισιοδοξίας είναι η γενικευμένη αβεβαιότητα που επικρατεί στον Πλανήτη μας. Τίποτε πλέον δεν είναι εγγυημένο, ούτε  από τον Θεό που απομακρύναμε, ούτε  την τύχη που αγνοούμε, ούτε την ιστορία που δεν τη λαμβάνουμε υπόψη. Ο άνθρωπος πίστεψε για χιλιάδες χρόνια σε σταθερές(Θεός, κόσμος, ιστορία, πρόοδος, αξίες…), τα οποία ο ίδιος κατάργησε αναζητώντας την απόλυτη ατομική του  ελευθερία και   κυριαρχία. Ονειρεύτηκε να ζήσει μέσα σε ελευθερία, ισότητα και την αδελφοσύνη, τα οποία ευδοκιμούν, όμως,  όταν ανατροφοδοτούνται με γνήσια ανθρωπινότητα και όχι από τον  σκληρό ανταγωνισμό και την ακραία αντιπαλότητα.

Η δημοκρατία έχει διαδοθεί, τουλάχιστο ονομαστικά, σε όλο τον Πλανήτη, άσχετα εάν ο   κάθε λαός δίνει το δικό του περιεχόμενο. Συνιστά ένα περίτεχνο συμβιβασμό ανάμεσα στον πολιτικό φιλελευθερισμό και τη σοσιαλιστική ισότητα των ευκαιριών. Η βασική ιδέα της δημοκρατίας είναι, ακόμη, στην ουσία της ανολοκλήρωτη. Είναι ζωντανή κοινωνική ανάδυση και διαρκώς εξελίσσεται, ανανεώνεται , καταστρέφεται και αναγεννιέται. Θάλλει και παρακμάζει. Εξαρτάται από την πολιτική συνείδηση των μελών της, όπως και τη λειτουργία των θεσμών  της.

Ο ψυχολογικός παράγοντας, ως αρετή του θάρρους (ευψυχία) ενισχύει τη θετική ατομική και συλλογική ενέργεια. Η ελπίδα προσδίδει δυναμική. Ελπίζουμε, συνήθως, όταν  δεν στηριζόμαστε στις δικές μας δυνατότητες. Η αισιοδοξία αναδύεται από το συνδυασμό των προσωπικών δυνατοτήτων, αλλά και δυνάμεων που δεν ελέγχουμε απόλυτα. Η βούληση καθίσταται δυναμικότερη όταν πιστέψουμε ειλικρινά σε κάτι θετικό. Η πίστη κορυφώνεται στο Υπέρτατο Ον για κάθε θρησκευόμενο. Μια τεράστια και ενίοτε ανεξέλεγκτη δύναμη προστίθεται, η οποία  όντως κάνει θαύματα.( ενίοτε και αρνητικά!). Η πίστη  στον Άνθρωπο, το καλλιεργημένο και  εμπλουτισμένο με αρετές πρόσωπο συνιστά τη στέρεη  βάση για κάθε καλύτερο μέλλον της Ανθρωπότητας.

Ο κόσμος, που όντως θαυμάζουμε δεν είναι απλά σε κρίση, αλλά αντιμετωπίζει μονίμως και δυνάμεις εντροπίας και καταστροφής. Οι άνθρωποι, εάν και αλληλέγγυοι στα προβλήματα, εξακολουθούν να εχθρεύονται ο ένας τον άλλον. Ελάχιστα, δυστυχώς, δείγματα  «φιλανθρωπίας παρατηρούνται. Η αμφιβολία είναι το γκρίζο χρώμα της ζωής μας. Λησμονούμε ότι το εξαίσιο, όμως, χρώμα του ουράνιου τόξου  αισιοδοξίας αναδύεται από την  αρμονική διαβάθμιση της φωτεινότητας. Για την ανθρωπότητα αυτό σημαίνει πολιτισμός. 

Οι άνθρωποι οφείλουμε  να πάρουμε στα χέρια μας την ευθύνη όχι μόνον της δικής μας ζωής, αλλά και να δημιουργήσουμε καλύτερες συνθήκες για τη ζωή των παιδιών μας. Είναι καθήκον να εργασθούμε για να οικοδομήσουμε ένα βιώσιμο και καλύτερο μέλλον.

 Η δημοκρατία, η ισονομία, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ειρήνη  και η αρμονία με το φυσικό περιβάλλον μας θα πρέπει να είναι οι βασικοί στόχοι-στοίχημα για κάθε πολιτισμένο άνθρωπο. Η έννοια της διάρκειας βρίσκεται κατά  βάση στην συνεχή αναπροσαρμογή του τρόπου σκέπτεσθαι, συναισθάνεσθαι και πράττειν των ανθρώπων. Η Παιδεία με την ευρεία έννοια ,  την οποία καλούμε Ολιστική, έχει να παίξει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο, καθόσον συνιστά την αειφόρο δύναμη του μέλλοντος, ως ένα από τα πλέον ισχυρά εργαλεία πραγματοποίησης αλλαγών και ανθρωποποίησης.

Η καλλιέργεια των  αρετών συνιστά μια πρόκληση και ένα  στοίχημα για την αντιμετώπιση  της διαρκώς αυξανόμενης  πολυπλοκότητας  που χαρακτηρίζει τον κόσμο μας. Οφείλουμε να βρούμε τρόπους να συνδέσουμε τους πολλαπλούς, εξ ανάγκης, κλάδους εξειδικεύσεων, με προτεραιότητα τον Άνθρωπο. Μια Παιδεία που να καλλιεργεί ικανά προσόντα για αντιμετώπιση του λάθους, της ψευδαίσθησης και των δυϊσμών.  Να προάγει την ανάπτυξη υπεύθυνων μελών  δημοκρατικής κοινωνίας ικανών για αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων μέσω της δημιουργικότητας. Μέλη  με κατανόηση για  τη  θεμελίωση  ανθρώπινων  σχέσεων  με γνώμονα μια ανθρωπο-ηθική.

Ο βασικός εχθρός της δημοκρατίας  είναι ο εσωτερικός, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο εξωτερικός εξέλιπε. Όταν όμως, μια Χώρα συνιστά ασθενικό κρίκο τότε και εάν δεν υπήρχε  εξωτερικός εχθρός θα εμφανιζόταν αμέσως. Για την Πατρίδα μας οι κίνδυνοι  είναι ορατοί και άμεσοι. Μόνο η δική μας ισχυροποίηση, ως έθνος και λαός προόδου, θα απομακρύνει την κάθε εχθρική βούληση.  Ο εσωτερικός κίνδυνος αναδύεται από ένα ασύλληπτο νοητικά  συγκρουσιακό κλίμα άπειρων παραγόντων, που έχουν κοινό χαρακτηριστικό στοιχείο την υπερβολή, όπως:  κατανάλωση, εγωτισμό, ακηδία, πρόσκαιρο, μισή αλήθεια, εξειδίκευση,  χαλάρωση της  ευθύνης κλπ.

 

Η βελτιοδοξία  συνιστά θεμελιώδη αρετή. Μια κορυφή ανάμεσα στην απαισιοδοξία και την υπεραισιοδοξία. Είναι η πιο ρεαλιστική  αειφόρος αρετή, γιατί αφορά στο εδώ και τώρα αλλά και στο μελλοντικό γενικό καλό εκφράζοντας γενναιότητα και προσφορά. Συνιστά το οξυγόνο της ευψυχίας προσδίδοντας ευεργετικό κουράγιο. Διαποτίζεται από δικαιοσύνη, αλλά, προπαντός, συνιστά πίστη στην ανθρώπινη προσωπικότητα. Συνιστά το βασικό κίνητρο βούλησης για πράξη και δημιουργικότητα. Αποπνέει ηθική ωραιότητα, από την οποία αναδύεται  ψυχική ελευθερία που μας αποδεσμεύει από κατώτερα πάθη της ψυχής μας.

 Η βελτιοδοξία δίνει δυναμικό νόημα σε όλο το φάσμα των αρετών. Είναι η αισιοδοξία εν μέτρω. Θα λέγαμε η χρυσή αισιοδοξία για προσφορά, για πληρότητα  και ευδαιμονία. Χωρίς έμπρακτη συνεισφορά κάθε αγάπη μένει  μόνον στα λόγια, άρα δεν είναι αρετή. Η προσφορά  αυτή δεν είναι μόνον υλική , αλλά είναι προπαντός ηθική, πνευματική , συναισθηματική, ψυχολογική, κοντολογίς ανθρώπινη και πολιτισμένη.

 

            Ας κρατήσουμε από τους Αρχαίους Έλληνες τον ανθρωπισμό και τη συμμετοχικότητα στη δημοκρατία, από το Διαφωτισμό το κριτικό πνεύμα, τον ενθουσιασμό για το μέλλον, όπως και την αισθητική καλλιέργεια και από τον Χριστιανισμό την  ανυστερόβουλη αγάπη και να προχωρήσουμε προς μια υπέρτερη ανθρώπινη πραγματικότητα. Το δικαιούμαστε, ως ανθρώπινο είδος, και το μπορούμε. Μπορούμε και είναι ανάγκη να ξεπεράσουμε  το καθεστώς τού  απολύτου εγώ μας που είναι η πηγή κάθε αδικίας και αστοχίας.

Παράλληλα με κάθε εξειδίκευση να καλλιεργείται  μεθοδικά και η ολιστική παιδεία που θα αποβλέπει στη συγκρότηση ατόμων-προσώπων υπεύθυνων πολιτών με αναπτυγμένο στο ευρύτερο δυνατόν φάσμα των αρετών που μας έχουν κληροδοτήσει οι προγενέστεροι συνάνθρωποί μας. Φρόνηση( σοφία), σωφροσύνη(αυτάρκεια), θάρρος(ευψυχία), δικαιοσύνη, που ερείδονται στη πίστη  στο Άνθρωπο και γιατί όχι στο Υπέρτατο Ον ( το Πάνσοφο, Πανωραίο και Πανάγαθο).

Τότε από την αρμονική έμπρακτη αυτή σύνθεση να αναδυθεί η Ελπίδα και η χωρίς όρους Αγάπη, κοντολογίς το ολόγραμμα των αρετών, που αμείβουν τους ανθρώπους με πληρότητα και ολβιότητα και οδηγούν σε μια καλύτερη ανθρωπότητα.

Έναν καλύτερο κόσμο  δικαιούται το ανθρώπινο είδος και το μπορεί. Αρκεί  να γίνει  καλύτερος συντονισμός των επιστημονικών εμπειριών και της ολιστικής παιδείας. Τότε είναι εφικτή η ανάπτυξη υπεύθυνων πολιτών. Τότε η δημοκρατία λειτουργεί για το καλό όλων. Τότε αναδύεται η αειφόρος βελτιοδοξία και η αισιοδοξία.

Δύσκολος δρόμος, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή.

 Το πρώτο βήμα, όμως, ανήκει σε εμάς τους ίδιους. Πρέπει να πιστέψουμε ότι αξίζει η συμμετοχή μας σε μια κοινή δημιουργική  προσπάθεια για μια καλύτερη Οικογένεια, πιο εύρυθμη Δημοκρατική Κοινωνία και προπαντός  μια άλκιμη ΠΑΤΡΙΔΑ.

Με βελτιοδοξία, λοιπόν, ας πορευτούμε προς ένα     ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ  2021.

                                                                               Δημήτρης Κ. Μπάκας

                                                                              

Σάββατο 9 Ιανουαρίου 2021

ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΕΣ ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ; Δημήτρης Κ. Μπάκας

 


Στην εποχή μας, ουσιαστικά, δεν μιλάμε καθόλου για  αρετές, με εξαίρεση το Χώρο της Θρησκείας. Φυσικά, το ότι δεν μιλάμε για τις αρετές και τις αγνοούμε   δεν σημαίνει ότι  είναι άχρηστες στη ζωή μας. Είναι απόλυτα αναγκαίες. Αποτελεσματικότερο  πρακτικά αποδεικνύεται   να διδάσκονται και να καλλιεργούνται οι αρετές παρά να καταδικάζονται τα ελαττώματα. Κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα επιθυμούσε να υπάρχουν περισσότερα σωφρονιστήρια παρά  Σχολεία!

 Οι αρετές δεν μάς επιβάλλονται, αλλά καλλιεργούνται με τη βούλησή μας. Ο εξαναγκασμός, σε ένα βαθμό, παίζει ρόλο στα αρχικά στάδια της ζωής μας, τότε που  μαθαίνουμε να διακρίνουμε το καλό από το κακό. Η  γνώση και η πράξη  του αγαθού είναι ο  στόχος της αγωγής, ώστε με το έθος να αναπτυχθεί το ήθος και η ηθική.

Η  μέθοδος της συντριβής της προσωπικότητας και στη συνέχεια  της ανάπλασης νέας είναι  πλέον παρωχημένη και  ακατάλληλη για την ανάπτυξη ανθρώπινων υπάρξεων. Ωσαύτως, η πλήρης ασυδοσία είναι εγκληματική, καθόσον καταστρέφει κάθε υγιές στοιχείο της προσωπικότητας.  Η υγιής αγωγή κινείται στη χρυσή αναλογία του μέτρου, αλλά με μεγαλύτερη πάντα συνιστώσα την καλλιέργειά του αγαθού και δευτερευόντως  την περιπτωσιακή τιμωρία.. Η διόρθωση των ελαττωμάτων με την καλλιέργεια των αρετών είναι η πιο σωστή μέθοδος, καθόσον επιφέρει τα πιο εμμενή αποτελέσματα.

Κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται ενάρετος! Απλά έχει προδιαθέσεις βιολογικές. Οι αρετές είναι επίκτητες ποιότητες, είναι «οι επαινετές έξεις»(Αριστοτέλης). Είναι ψυχικές  δυνάμεις για πράξη του αληθινά ωραίου καλού.  Η ολιστική Αρετή είναι  η ειδοποιός διαφορά του  Ανθρώπου.  Η υπεροχή του ανθρώπου, που  σημαίνει σκέπτεται με ορθή κρίση για να προσεγγίσει την Αλήθεια, συναισθάνεται για να βιώσει το Κάλλος και έχει την βούληση να πράξει το Αγαθό. Είναι  η ανθρωπινότητά μας. Αυτό που είμαστε, αυτό που μπορούμε να πράξουμε, ως αποτέλεσμα αυτού που καταφέραμε να γίνουμε. Φυσικά πάντα με  τον διπλανό μας  μέσα στην Κοινωνία. Μια αρμονική σύνθεση της βιολογικής μας ανθρωποποίησης  σε συνδυασμό με τον εξανθρωπισμό μέσα στην πολιτισμική αγωγή μας.  Είναι η προσωπικότητά μας. Αυτή είναι η ουσία της αγωγής και της Αρετής μας.

Οι αρετές διδάσκονται και μάλιστα το λυσιτελέστερο μέσον είναι το παράδειγμα.  Δεν διδάσκονται με ολίγα  απλά περιληπτικά  άρθρα, τα οποία, όμως, πιθανότατα να  μάς βοηθήσουν στον ελάχιστο βαθμό για  να αντιληφθούμε πώς θα έπρεπε να είμαστε.  Πόσες φορές δεν έχουμε εκ των υστέρων αντιληφθεί ένα σημαντικό λάθος  μας που οφείλεται σε αυταπάτη, λόγω ελλιπούς  φρόνησης που μας οδηγεί στην αλήθεια. Ποιος από εμάς δεν ξεπέρασε τα προσωπικά του όρια και έπαθε κάποιο σοβαρό κακό λόγω έλλειψης  εγκράτειας(σωφροσύνης). Πόσες φορές δεν παραλύσαμε από τον φόβο και μάς χρειάστηκε η ευψυχία(θάρρος); Το να κατηγορούμε  και να καταγγέλλουμε τα πάντα είναι μια θλιβερή και μίζερη   ηθική. Οφείλουμε να συμμετέχουμε ενεργητικά  στις αγαθές πράξεις.

Όταν προσεγγίζει κάποιος τις αρετές  διαπιστώνει πόσο πολύ απέχει από εκείνο που έπρεπε να είναι. Η ενασχόληση με τις αρετές είναι ένας συνεχής τραυματισμός του ναρκισσισμού μας. Οι αρετές είναι ποιοτικές κορυφές και ποιος άραγε μπορεί  να ζει συνέχεια σε αυτά τα υψόμετρα της ηθικής! Απλά και να στοχάζεται κάποιος τις αρετές σημαίνει ότι αναμετρά την απόσταση που τον χωρίζει από την κορυφή. Τότε αισθάνεται ίλιγγο και αναδύεται η αρετή της ταπεινοφροσύνης, ως πρώτη  επιβράβευση!  Δημιουργείται ένα ισχυρό κίνητρο. Γι’ αυτό λέμε ότι ένα απλό άρθρο ή ένα καλό βιβλίο μπορεί να αποτελέσει ως ενδόσιμο-κίνητρο, έστω για ελάχιστους. Τα γραπτά κείμενα δεν αντικαθιστούν την πράξη και την εφαρμογή. Είναι χρήσιμα, όμως, γιατί κάποτε πρέπει να κάνουμε μια αρχή. Απομακρυνόμαστε από τον εγωισμό και βλέπουμε πιο καθαρά την πραγματικότητα. Δεν είναι λίγο! Είναι το πρώτο στέρεο βήμα. Αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε την ανεπάρκειά μας. Αυτό είναι απαραίτητο για να αναδυθεί η βούληση για καλλιέργεια των αρετών, από την οποία δεν μπορούμε να παραιτηθούμε  γιατί οι συνέπειες είναι επώδυνες.

Σε περιόδους  κρίσεων αντιλαμβανόμαστε, εάν είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, το ότι οι αδυναμίες υπήρξαν πιο ισχυρές από τις αρετές μας. Η τελευταία δοκιμασία στις συναπτές οικονομικές κρίσεις και, ίσως, στο αποκορύφωμα της πανδημίας του κορωνοϊού, απέδειξαν πόσο ανέτοιμοι είμαστε από πλευράς αρετών! Είχαμε μάθει να ζούμε με δανεικά και να περνάμε καλά, μακριά από τη φρόνηση! Το κύριο ενδιαφέρον η κατανάλωση αγνοώντας την εγκράτεια! Το εγώ έχει υπερισχύει παντού σε βάρος του δικαίου του διπλανού μας. Η αρετή του συνανήκειν παντελώς άγνωστη με συνέπεια η Κοινωνία μας να είναι ένα απλό συνονθύλευμα…..Και ποιος  φταίει; Σίγουρα οι άλλοι! Εμείς ανεύθυνοι!

 Όπως προετοιμάζεται ο στρατιώτης για την ώρα της μάχης έτσι και εμείς όλοι μας πρέπει  να προετοιμάζουμε τα παιδιά μας για τις «μάχες» της ζωής. Μάχες κατά των προβλημάτων και των δυσχερειών που θα αντιμετωπίσουμε, οπωσδήποτε. Όχι κατά  του διπλανού μας. Το συμφέρον μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με εκείνο του διπλανού.

 Αυτά τα απλά οφείλουμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας εμείς οι έμπειροι της  ζωής. Η καλύτερη, όμως, διδαχή είναι το καλό παράδειγμά μας , που οπωσδήποτε θεμελιώνεται στην δική μας αγωγή των μεγαλύτερων. Γι’ αυτό μιλάμε για ανδραγωγία. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αγωγή αναδύεται από την Ολιστική Παιδεία. Όχι από την απλή εκπαίδευση παροχής απλών γνώσεων αλλά από την ολιστική καλλιέργεια του σκέπτεσθαι, του συναισθάνεσθαι και ηθικώς πράττειν. Ήτοι από ένα ολόγραμμα των αρετών.

Οφείλουμε να ενστερνισθούμε εμείς πρώτα και να μεταλαμπαδεύσουμε και στα παιδιά μας όλες τις αρετές και ειδικά την ύπατη,  τη φιλοπατρία. Αγάπη και φροντίδα τής  Πατρίδας μας, που εξασφαλίζει  όλα  τα αγαθά. Η ύπαρξή Της  είναι προϋπόθεση  της ζωής μας .

 Η μοναχικές προσπάθειες σε ένα χαοτικό κοινωνικό σύνολο φυσικά δεν αναμένεται να έχουν άμεσο  αποτέλεσμα. Κανείς, όμως,  δεν μπορεί να προβλέψει το πότε θα συντρέξουν κατάλληλες συνθήκες για να αναδυθεί μια γενικότερη βούληση  για καταβολή συντονισμένης προσπάθειας. Τα ιστορικά παραδείγματα άπειρα! Συνήθως οι συνθήκες των θετικών αναδύσεων έρχονται μαζί με τις επώδυνες κοινωνικές κρίσεις. Εμείς περάσαμε και περνάμε τέτοιες κάθε είδους  κρίσεις. Ίσως, να μεταβληθούν σε ευκαιρίες διδαχής για ένα ευοίωνο μέλλον.

 Είμαστε πεπεισμένοι ότι αξίζει να ασχολούμαστε με την καλλιέργεια των αρετών μας σεβόμενοι τις εμπειρίες των Προγόνων μας. Δεν απευθυνόμαστε στους επαΐοντες( πώς είναι δυνατόν;), αλλά στον μέσο πολυάσχολο  πολίτη, ο οποίος  δεν έχει τον χρόνο  να ασχοληθεί επισταμένως.

 Οι αρετές είναι εκ των ων ουκ άνευ στη ζωή μας! Είναι οι αξίες μας ενσαρκωμένες! Συνιστούν το βασικό πνευματικό και ψυχικό «οπλοστάσιό μας» κατά των αδυναμιών μας.  Απαιτούν, όμως, σοβαρή προετοιμασία.

 Παρά τις επισημάνσεις ελάχιστων φίλων ότι συνιστούν για τους πολλούς ουτοπία,  εμείς διακατεχόμαστε από βελτιοδοξία και θα συνεχίσουμε την  ταπεινή μας προσπάθεια.

                                                                Δημήτρης Κ. Μπάκας

                                                                     Ιανουάριος 2021