ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ Του Δημήτρη Κ. Μπάκα

 

Ο επισκέπτης του Ναυπλίου, ειδικά σε μέρες Εθνικής Γιορτής ή στην επέτειο του θανάτου του ( 27 Σεπ 1831), προπαντός, νιώθει άθελά του την ανάσα του Πρώτου Εθνικού μας Κυβερνήτη, του Εθνομάρτυρα Ιωάννη Καποδίστρια. Η μαρμάρινη ολόσωμη προτομή του στο Πάρκο σε καθηλώνει με το παράπονο, που είναι χαραγμένο στη ματιά του. Σε ελάχιστα μέτρα απόσταση διαβάζεις «στο φαρμακείο αυτό ταριχεύθηκε ο Κυβερνήτης»! Σε απόσταση  λίγων μέτρων παραπέρα το Εκκλησάκι του Αϊ - Γιάννη, όπου πήγαινε για να ξαποστάσει για λίγο. Άθελά σου περνάς από την Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου σε ένα ταπεινό γυαλάκι δίπλα στην πόρτα βλέπεις τη «ουλή» που άφησε στην πέτρα η δολοφονική σφαίρα. Και τότε αναλογίζεσαι ποιοι άραγε έβλαψαν το Έθνος μας περισσότερο οι «ξένοι» ή εμείς οι ίδιοι οι Έλληνες; Γιατί μέσα σου μετράς τις εκατοντάδες Προσωπικότητες  των συμπατριωτών μας που εξορίστηκαν ή καταδικάστηκαν ή θανατώθηκαν στην μακραίωνη Ιστορία μας.  Πόσο καλύτερη θα ήταν ακόμη και σήμερα η ζωή μας εάν είχε ζήσει λίγο περισσότερο ο Κυβερνήτης!      

1828, ο Ιωάννης Καποδίστριας, ένας βαθύς  διανοούμενος, λάτρης του Διαφωτισμού, πολύπειρος  πολιτικός και διπλωμάτης, άριστος γνώστης της νέας ευρωπαϊκής τάξεως φθάνει στην Ελλάδα, με το μεγάλο εθνικό όραμα: Να αναμορφώσει τη Χώρα σε μια εύρυθμη και ευνομούμενη  Πολιτεία, αντάξια της αίγλης της ιστορίας της. Ήτοι να δημιουργήσει επάνω στα συντρίμμια ένα κράτος σύγχρονο, πειθαρχημένο, δημοκρατικό, ομότιμο εταίρο της  Ευρώπης. Αυτό ακριβώς μας άφησε , ως καταπίστευμα και μάλιστα μας έδειξε και τη μοναδική οδό, που συνιστά η Παιδεία, στην ευρεία της έννοια.

            Ουσιαστική υπόσταση Πολιτείας  δεν υπήρχε. Μάλιστα δεν είχε καν αναγνωριστεί η  εθνική μας ανεξαρτησία. Η Χώρα μας, μιας πατημασιάς τόπος, καθημαγμένη από τον πολυετή επαναστατικό  αγώνα, αλλά και από τις εσωτερικές μας έριδες ήταν έρμαιο στις προσωπικές επιδιώξεις των Οπλαρχηγών. Ποιος θα έχει το επάνω χέρι! Λιγοστά μόνον, δυστυχώς, ανώτερα  πνεύματα, είχαν μια ευρύτερη εθνική συνείδηση. Η όλη κατάσταση ήταν χαοτική. Τουτέστιν δεν υπήρχε «ΝΟΜΑΡΧΙΑ», που σημαίνει Πολιτεία, όπου άρχουν οι νόμοι της ελευθερίας, η ελεύθερη πολιτεία , όπως την οραματιζόταν την Ελλάδα ο Ανώνυμος στοχαστής  και αγωνιστής, συντάκτης του μανιφέστου «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ». « Οι νόμοι διαμέσου των οποίων χαίρονται οι άνθρωποι μιαν απόλυτον ομοιότητα, είναι εις την διοίκησιν, ως η ψυχή εις το σώμα..» και συνεχίζει: « οι καλοί νόμοι ενώνοσι με θαυμασίαν τέχνην , τη μερικήν με την κοινή ωφέλειαν, και προετοιμάζουσι τους πολίτας εις την αρετήν και εις την δόξαν, από την πλέον τρυφεράν ηλικίαν των, δια μέσου μιας ανατροφής , αληθούς και γλυκείας… γιατί η ανατροφή είναι μία δευτέρα φύσις και πρέπει να αρχίζει μαζί με την ζωήν.»

            Στον πρώτο μόλις χρόνο της  διακυβερνήσεώς του  ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας αποφασίζει να ιδρύσει τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ). Μια  απόφαση  με βαθύτερο μελλοντικό νόημα και σημασία ακόμη και για τα  σημερινά  δεδομένα. Μια σοφή απόφαση, γιατί χτυπούσε το «τέρας» στη βάση του. Το μεγάλο έλλειμμα της Κοινωνίας, αν φυσικά μπορούμε να μιλάμε για κοινωνία τότε, ήταν η παιδεία, την αξία της οποίας γνώριζε πολύ καλά ο Κυβερνήτης. Η αγραμματοσύνη και ανύπαρκτη αγωγή της νεολαίας ήταν η μεγάλη πληγή όλων των δεινών. Ο καθένας έβλεπε μόλις στην αυλή του. Το ατομικό συμφέρον ήταν η πρώτιστη αξία. Το γενικό καλό ήταν μάλλον υπόθεση άγνωστη, παραδεχτή μόνον εφόσον συνέπιπτε άμεσα με ίδιο όφελος. Έπρεπε να αλλάξει η νοοτροπία των ατόμων. Να γίνουν Έλληνες πολίτες, ώστε να διαμορφωθεί η νέα εύτακτη Πολιτεία.

            Τα  ελληνόπουλα έπρεπε να πάρουν στους ώμους τους τη βαριά ευθύνη της ακεραιότητας της Πατρίδας, αλλά και της ανοικοδόμησης της κοινωνικής  ευστάθειας. Το Έθνος είχε ανάγκη από εκπαιδευτές μαχητών, αλλά και δασκάλους-παιδαγωγούς. Ήξερε ο Καποδίστριας ποια ήταν η σπουδαιότητα να μαθητεύουν οι νέοι στρατιωτικοί ηγήτορες  στην Ελλάδα και όχι στο εξωτερικό, όπως ήθελαν τα «καλά σπίτια» της εποχής του, τα οποία καταπολέμησαν με λύσσα την ιδέα του για ίδρυση στρατιωτικής σχολής αξιωματικών. Τα στελέχη έπρεπε πλην της ειδικής εκπαίδευσης στα θέματα της μάχης θα έπρεπε να έχουν, πρώτα από όλα, παιδεία ελληνική. Να είναι γνώμονας των πράξεών τους η ελληνική πραγματικότητα και να εμπνέονται και από το όραμα μιας σύγχρονης Πατρίδας. Γι’ αυτό, ακριβώς, η απόφαση ήταν σοφή. Σε περιόδους χαοτικού χαρακτήρα οι εξειδικευμένες εκπαιδεύσεις δεν είναι λυσιτελείς. Απαιτείται ευρύτερη παιδεία, που γονιμοποιεί ολόκληρο το γένος. Απαιτούνται ηγέτες, που διαθέτουν τις ικανότητες, γνώσεις και το ταλέντο, αλλά και τη βούληση να οδηγήσουν τις προσπάθειες και τις δραστηριότητες των άλλων ανθρώπων προς ένα σκοπό αναγνωρισμένης αξίας, που ενδέχεται να απαιτήσει  και το ύψιστο ηθικό καθήκον , την αυτοθυσία.

            Τέτοιας ύψιστης σημασίας για την ύπαρξη του Έθνους, ήταν η λειτουργία του πρώτου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος της Χώρας, γι’ αυτό προσωπικά την επιμελήθηκε και ονόμασε, μάλιστα  τους μαθητές της Σχολής  Ευέλπιδες, δηλαδή  «καλές ελπίδες του Έθνους». Την όποια αγωγή θα ελάμβαναν θα την μεταλαμπάδευαν και σε όλα τα  ελληνόπουλα. Θα εξασφαλιζόταν τόσο η ακεραιότητα της Χώρας και συνάμα η  πλατύτερη δυνατή παιδεία, ως βασικός παράγοντας συνύπαρξης των πολιτών. Αυτό επιτεύχθηκε  και ο θυμόσοφος Λαός  το αναγνώρισε: «Ο Στρατός είναι το καλύτερο Σχολειό» λέει. Έκτοτε  με αυτή την έννοια παραμένει, η αποστολή του  ευέλπιδος  στη συνείδηση κάθε Έλληνα.

 

Η παιδεία τού κάθε ηγήτορα αποβλέπει στη σφαιρική ανάπτυξη προσωπικότητας και  άπτεται ολόκληρου του φάσματος των ανθρωπίνων  ενεργημάτων: Και στη σκέψη και στο συναίσθημα και στην πράξη. Καλλιεργούνται:

·        Η ορθή  νοητική αντίληψη της πραγματικότητας με την ευρεία  διδασκαλία τεχνικών και  ανθρωπιστικών επιστημών.

·         Το πάθος και το όραμα, με τα οποία να εμπνέεται και να εμπνέει, με  το βιωματικό τρόπο αγωγής  στο γόνιμο περιβάλλον της  Σχολής.

·        Η ακεραιότητα μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, που είναι η βάση της εμπιστοσύνης, και  σημαίνει αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση, εντιμότητα και ωριμότητα.

Η συνεχής ενάσκηση χαλυβδώνει τη σταθερή βούληση για ενάρετες  πράξεις. Η όλη αρχιτεκτονική δομή μιας στρατιωτικής ηγετικής  προσωπικότητας  εδράζεται σε ένα σταθερό ολόγραμμα αντικειμενικών αξιών: Την αλήθεια, το κάλλος και το αγαθό. Από τη θεμελιακή δομή αναδύονται οι αξίες της εμπιστοσύνης , της ελπίδας και της φιλότητας ( αγάπης), οι οποίες δίνουν νόημα ζωής στα πρόσωπα και συνοχή στην Κοινωνία. Την  ύπατη βαθμίδα, το ιερό,  κατέχει η Πατρίδα.

 Με όραμα την Πατρίδα προσδιορίζονται πιο κρυστάλλινα οι λοιπές ρυθμιστικές αξίες. Η αλήθεια πραγματώνεται  στην ακεραιότητά Της. Το κάλλος στην αυτοπειθαρχία και την συνειδητή πειθαρχία, που δεν συντρίβουν την προσωπικότητα, αλλά μεταβάλλουν τους πολλούς σε ένα ευέλικτο και άθραυστο  ενιαίο σώμα, μέσα στο οποίο εξασφαλίζονται η ελευθερία και η  αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Τέλος  ύπατο αγαθό είναι το καλό ολόκληρου του  Έθνους.

Με αυτά τα νάματα  γαλουχήθηκαν χιλιάδες στελέχη, τα οποία οδήγησαν τα ελληνόπουλα στο τριπλασιασμό του αρχικού προγεφυρώματος και στη δημιουργία αξιοπρεπούς  Πατρίδας, η οποία, παρά τους πολέμους, τις εθνικές διχοστασίες και τις τραγωδίες της τελικά  εξασφάλισε στους Έλληνες με απλοχεριά  την πολυπόθητη ευημερία.

 

            Αποδεικνύεται, όμως, ότι, όταν ο πλούτος και η ευημερία, χωρίς  αντίστοιχη παιδεία, στηρίζονται σε πήλινα πόδια, και όταν κυριαρχεί ο φρενήρης εγωτισμός, τότε προκαλείται  ηθικό τέλμα. Ανατρέπεται η ιεράρχηση των αξιών. Η αξία της Πατρίδας ξεθωριάζει και τη θέση του «ιερού» καταλαμβάνει το αρρωστημένο εγωκεντρικό άτομο, με σχετικές αξίες: την ατομική  ευδαιμονία, την ευζωία, την άνεση και την  κατανάλωση αγαθών. Η αλήθεια στενεύει τα όριά της μέσα στο στενό ατομικό περιβάλλον. Το ωραίο  σχετίζεται με  « ό,τι αρέσει στον καθένα» και, ως  καλό θεωρείται «ό,τι συμφέρει στο άτομο», ενώ το γενικότερο καλό αγνοείται. Έτσι φθάνουμε στον απόλυτο μηδενισμό, ο οποίος εξισώνει το όλο με το τίποτα και  προκαλεί ένα  τρομακτικό  κενό. Η  εμπιστοσύνη μετατρέπεται σε δυσπιστία, η αγάπη σε φανερό ή συγκαλυμμένο μίσος και η ελπίδα  σε απόγνωση και απελπισία. Το μέλλον φαντάζει ζοφερό.

Έτσι οδηγούμαστε σε  οδυνηρή κρίση της Πατρίδας μας. Η κατάσταση της Κοινωνίας μας γίνεται  χαοτική. Αισθανόμαστε ότι πέφτουμε στο γκρεμό και όποιος μπορεί να σωθεί ατομικά, το προσπαθεί απελπισμένα. Εναλλάσσονται στην εξουσία πρόσωπα, τα οποία πριν ακόμη αναλάβουν έχουν χάσει την εμπιστοσύνη μας. Αναζητούμε τον «σωτήρα» μας , αλλά δεν συμφωνούμε ποιος μπορεί να είναι. Συνήθως «φταίνε όλοι οι άλλοι» πρώτα και σπάνια παραδεχόμαστε ότι φταίμε και εμείς. Η ανάληψη της ευθύνης απαιτεί ρώμη και ανδρεία. Ήμαστε έτοιμοι για τα εύκολα. Τα δύσκολα δε θέλουμε να τα σκεφθούμε καθόλου. Βολευόμαστε με το κυνήγι της ευδαιμονίας!

 

Είναι απόλυτη ανάγκη  να σταματήσουμε τη πορεία μας προς το γκρεμό. Και αυτό δεν ούτε εύκολο, ούτε γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι ο κύριος παράγοντας της κακοδαιμονίας μας είναι η νοοτροπία μας. Αυτή που σχηματίσθηκε τα τελευταία χρόνια της «ευημερίας». Θαρρούμε, όμως, ότι  η κρίση αυτή μπορεί να αποτελέσει τη μεγαλύτερη ευκαιρία για ανάνηψη. Τώρα που το  πάθημα έγινε  μάθημα, είναι πλέον η ώρα μιας κοινωνικής ανάδρασης! Μια ανάδραση που θα ξεκινήσει από τις προσωπικές μας στιγμές αλήθειας και αφού συντονισθούμε στον καλύτερο βαθμό, θα ξαναβρούμε τη δύναμη για μια ολική επαναφορά των δοκιμασμένων  αξιών μας. Αυτό δε σημαίνει οπισθοδρόμηση, αλλά επιστροφή στις σταθερές, που δίδαξε η εμπειρία των λαών.

            Να τοποθετήσουμε και πάλι στην πρώτη βαθμίδα των αξιών την Πατρίδα, αφού όμως,  προσδιορίσουμε τι είδους Πατρίδα θέλουμε. Άραγε τη στρυμωγμένη στο «οικονομικό  καναβάτσο», που τη λοιδορεί όλη η παγκόσμια αρένα και  για την οποία οι  απανταχού ομογενείς μας ντρέπονται, ενώ εμείς οι ίδιοι τη  μισούμε και μάλιστα δραπετεύουμε, όταν μπορούμε! Μια άχρωμη και απρόσωπη μονάδα, που θα τρέφεται από το φως των άλλων ή με μια δημιουργική  εθνική προσωπικότητα, άξια όχι μόνον να δέχεται, αλλά και να χαρίζει στους συνανθρώπους μας, όπως έκανε πάντοτε , κοινωνικές, πολιτικές  και πολιτισμικές   αξίες!

Η ελληνική γλώσσα, ετυμολογικά, σηματοδοτεί την έννοια της Πατρίδας, ως την ωραιότερη σύνθεση των κοινών ρόλων του  πατέρα και μητέρας. Πατρική αυστηρότητα και ισχύς μαζί με μητρική αγάπη και φροντίδα. Ύπατος εξουσιαστής ο Νόμος,( «Νομαρχία»), ο μόνος, που εξασφαλίζει τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματά μας, αφού και εμείς, φυσικά, τηρούμε  τις υποχρεώσεις μας. Πατρίδα σεβαστή στους άλλους, που σημαίνει σεβαστή πρώτα σε εμάς. Εμείς, με ορθή κρίση να εκλέγουμε τους άξιους ηγέτες μας και εκείνοι να διαχειρίζονται την εξουσία για το καλό όλων μας. Πατρίδα ευυπόληπτη και αξιοπρεπή. Όχι απομονωμένη και τυφλή. Αυτό είναι και το καταπίστευμα του Πρώτου Κυβερνήτη.

             Τέτοια, όμως,  Πατρίδα δημιουργούν, όχι τα άτομα, αλλά οι σωστοί πολίτες, που αντίστοιχα πλάθονται  με τη δοκιμασμένη ευρεία παιδεία. Με την ολιστική παιδεία, που μορφώνει τον άνθρωπο σε πρόσωπο, δημοκρατικό πολίτη και τον κοσμεί με πειθαρχία και  αρετές.

Παιδεία, όπως οι  πρόγονοί μας την εμπνεύσθηκαν και τη θεμελίωσαν και  αφού εμπλουτίσθηκε στην εξέλιξή της με τις πνευματικές εμπειρίες της ανθρώπινης ιστορίας τείνει να κατακτήσει τον Πλανήτη ολόκληρο. Η κλασσική παιδεία, η γεννήτρια της παγκόσμιας πολιτισμικής ισχύος. Η  πολύπλευρη καλλιέργεια και μόρφωση.

Απαιτείται μια ειρηνική εκστρατεία ευρύτατης  και ολιστικής παιδείας. Να γίνουμε όλοι μας ευνομούμενοι πολίτες και λιγότερο εγωκεντρικά άτομα. Να καταστούμε στη σκέψη, στα συναισθήματα και στις πράξεις μας «ευέλπιδες»  μιας νέας Ελλάδας.

                                                                                        

                                                                         Δημήτρης Κ. Μπάκας

                                                                                Σεπτέμβριος 2020

 

ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Δημήτρης Κ. Μπάκας

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μέσα στο χάος. Ο ίδιος είναι αποτέλεσμα μιας αρμονίας και μάλιστα ανεπανάληπτης. Είναι, από όλες τις πλευρές, η πιο τέλεια αρμονικά σύνθεση. Είναι ο τελειότερος οργανισμός επί της Γης. Έχει το μεγάλο δώρο της ζωής, όπως και τα άλλα έμβια  όντα. Και όχι μόνον.

Είναι το μόνο ον, που αισθάνεται, σκέφτεται, αμφιβάλλει, νοεί, επιβεβαιώνει, θέλει,  δεν θέλει, φαντάζεται, επιθυμεί και βούλεται. Διαθέτει, δηλαδή,  το  cogito του Καρτέσιου.  Ζει πνευματικά και μπορεί να προσδιορίζει τον εαυτό του,  μέσα στον τόπο και τον χρόνο. Με την αυτογνωσία του μπορεί να εντάξει τον εαυτό του σε σχετικά σωστή θέση μέσα σε αυτό ,που καλούμε Κόσμο.

Έχει τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τα άλλα όντα, ακόμη και με τα άψυχα πράγματα, γιατί  μπορεί να τους δίνει χαρακτηριστικά ανθρώπου.  Ανθρωποποιεί ακόμη και τις  απλές καταστάσεις, τις ιδέες  και τα συναισθήματά του και τα καθιστά οντότητες!

  Έχει, επίσης,  την πνευματική ικανότητα να διεισδύει στο «είναι» των άλλων αντικειμένων. Αυτή την ικανότητα  την ονομάζουμε ενσυναίσθηση. Είναι ένα προσόν πολύ μεγάλης σημασίας. Με την ενσυναίσθηση μπορεί ο άνθρωπος να γνωρίζει καλύτερα, να συναισθάνεται πιο σωστά και να  ενεργεί ορθότερα, γιατί  νοιώθει ότι «συμπάσχει» με όλα τα αντικείμενα. «Μπαίνει» στη θέση τους. 

Με την πνευματική του  συγκρότηση, ο άνθρωπος, επεμβαίνει στο περιβάλλον, προσθέτοντας νέες ιδιότητες και χαρακτηριστικά, τα οποία η φύση μόνη της δεν τα δίνει. Δηλαδή έχει το χάρισμα της δημιουργικότητας. Είναι λειτουργός της Τέχνης.   Τέχνη, στην ευρεία της έννοια, <από το ρήμα τίκτω =γεννώ>, δηλαδή φέρνω στην πραγματικότητα κάτι , που δεν υπήρχε πριν από λίγο. 

Με την Τέχνη, όταν αυτή λάβει το νόημα «Τέχνη της Ζωής», προσπαθούμε να «τακτοποιήσουμε» τον εαυτό μας  μέσα στο «χάος», που νοιώθουμε γύρω μας, αλλά και στο εσωτερικό μας. Επιζητούμε μια ισορροπία μεταξύ των δράσεων του περιβάλλοντος και των δικών μας δυνάμεων, δηλαδή των αντοχών μας. Και όταν  επιτευχθεί μια σχετικά ικανοποιητική ισορροπία,  τότε νοιώθουμε άνετα. Δηλαδή οι  εσωτερικές επιθυμίες   και οι εξωτερικές συνθήκες  βρίσκονται μέσα σε ένα αρμονικό   φάσμα σύμπτωσης.  Και  τότε νοιώθουμε γαλήνη, ηρεμία και ευτυχία, ολβιότητα. Αυτή την ευχάριστη χρονική στιγμή  ( ώρα= χρόνος) την ονομάζουμε   «καλή ώρα» (bona hora ,στα λατινικά). Αυτή την ώρα, ακριβώς, ο άνθρωπος αισθάνεται  «ωραία» . Ζει ευτυχισμένος  μέσα στην ωραιότητα του περιβάλλοντός του.

  Εξαρτάται λοιπόν το «ωραίο» από τη σύμπτωση εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Ήτοι να προκληθεί το αισθητικό ενέργημα του κάλλους. Η αισθητική και όχι μόνον απόλαυση. Μια ολιστική ψυχική ευφορία!  Γεγονός μοναδικό! Καθόλου εύκολο.

Ο πρώτιστος σκοπός της κατοικίας μας είναι ακριβώς αυτός. Να συμφιλιώσει αρμονικά το περιβάλλον  με  εμάς. Να προσαρμόζει, δηλαδή, τις εξωτερικές συνθήκες με εκείνες της δικής μας ευεξίας. Το σπίτι μας,  ανήκει σε μας και εμείς σ’ αυτό. Το φροντίζουμε και μας το ανταποδίδει, ανάλογα με το δικό μας γούστο, δηλαδή την  καλαισθησία μας, την αίσθηση του ωραίου.
Η καλαισθησία ,όμως, είναι, εν πολλοίς, προσόν προσωπικής  καλλιέργειας και  ταλέντου, που συνήθως διαφέρει από άτομο σε άτομο. Επί πλέον στο σχεδιασμό του σπιτιού λαμβάνονται υπόψη, κατά κύριο λόγο οι λειτουργικές ανάγκες, αλλά και  οι κανονιστικές διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας. Άρα είναι απαραίτητος ο συντονισμός του ειδικού μηχανικού και του ιδιοκτήτη. Μόνον με την αγαστή συνεργασία των δυο μερών θα επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα.
Και στην περίπτωση αυτή η ενσυναίσθηση βοηθάει την εκατέρωθεν  κατανόηση για συμπόρευση στην προσπάθεια  δημιουργίας.

Κύριο συνδετικό- αρμονικό στοιχείο είναι το ωραίο. Μόνον με το ωραίο φθάνουμε στην επίτευξη αρμονίας στον όλο χώρο και γενικά στο περιβάλλον μας.

Λέγοντας αρμονία εννοούμε το αισθητικό εκείνο «δέσιμο» των αντικειμένων σε μια ενότητα, η οποία όμως να διατηρεί και  τον απαιτούμενο  βαθμό ποικιλίας.  Επίτευξη , δηλαδή, ενιαίου συνόλου, ενώ τα στοιχεία, που το συνιστούν διατηρούν την «προσωπικότητά» τους. Αυτή είναι και η απίθανη αρμονία της Φύσεως.
 

 Είναι γενικά παραδεχτό, με διαισθητικό ή εμπειρικό τρόπο , ότι η αρμονία επιτυγχάνεται, όταν τηρούνται αρμονικές σχέσεις των μερών μεταξύ τους. Αναλογίες δηλαδή μεταξύ μικρότερων και μεγαλύτερων μερών.
Σχεδόν το σύνολο των ειδικών, σε θέματα αισθητικής, συμφωνούν,  ότι η κατ’ εξοχήν αναλογία κάθε ωραίου είναι η σχέση της  χρυσής αναλογίας ( τομής). Είναι η αναλογία που συναντούμε  σχεδόν σε όλη τη Φύση. Από ένα μικρό φύλλο μέχρι  το σχήμα ενός γαλαξία. Είναι μια άρρητη σχέση  (1,61803 39887 49894..….) με την οποία επιτυγχάνεται το μέγιστο αποτέλεσμα με την καταβολή του ελάχιστου δυνατού έργου.
 Η ίδια σχέση μάς δίνει το  ωραιότερο αισθητικό αποτέλεσμα, γιατί  με αυτή την αναλογία επιτυγχάνεται η εντύπωση, ότι τα επιμέρους στοιχεία συνιστούν  μέλη του όλου και δεν είναι ξένα σώματα.  Γι’ αυτούς  τους  λόγους, και όχι μόνον, η χρυσή  τομή χρησιμοποιείται πάντοτε , όταν θέλουμε να βρούμε λύση,  που να ικανοποιεί όλα τα μέρη. Δηλαδή να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα , που να ικανοποιεί, αναλογικά, όλα τα ενδιαφερόμενα  μέλη.
 
Τόσο σε θέματα αισθητικού χαρακτήρα, όσο και  λειτουργικά θέματα και  στις σχέσεις μας με συνανθρώπους, ακόμη και στην πιο απλή συνεργασία η χρυσή αναλογία μάς παρέχει τα πιο ικανοποιητικά αποτελέσματα. Όταν ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη χρυσή τομή στις θέσεις, που παίρνει σε σχέση με τους συνανθρώπους του, τότε πάντοτε επιτυγχάνει και τα πιο γόνιμα αποτελέσματα, αλλά και  την  πιο μεγάλη ψυχική απόλαυση. Γιατί,  απλά,  επιτυγχάνεται το σημαντικότερο έργο και καταβλήθηκε η ελάχιστη προσπάθεια. Συνάμα και το αισθητικό-ψυχολογικό κλίμα είναι το πιο ευχάριστο.
 
Κάθε  ανθρώπινη  αρετή   αναδύεται ως μεσότητα μεταξύ μιας έλλειψης και μιας υπερβολής (Αριστοτέλης). Μεσότητα ως ποσότητα, αλλά όταν βρεθεί στην χρυσή αναλογία καθίσταται «κορυφή», ως  ποιότητα. Ήτοι το άριστο αποτέλεσμα!
Το ίδιο συμβαίνει και με την αρμονία της ζωής μας. Όταν ζούμε σε ένα αρμονικό ολόγραμμα αρετών με βασική αναλογία τη χρυσή τομή νιώθουμε ευεξία και εφορία ψυχική, γιατί είμαστε στο προσωπικό μας άριστο μέτρο. Βιώνουμε την αληθινή ωραία ευτυχία. Ένα αληθινά   ευχάριστο  ταξίδι ζωής!
Γιατί τότε  βρισκόμαστε και ενεργούμε στο «βασίλειο του ωραίου και του αγαθού!  Απόλυτα  σωστά είχαν ταυτίσει  οι Αρχαίοι  Προγονοί μας το Κάλλος με το Αγαθό, ήτοι  το  «καλό κ αγαθό».
 
                                                                              Δημήτρης Κ. Μπάκας
                                                                                 Σεπτέμβριος 2020

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΗΘΟΣ, ΩΣ ΑΡΕΤΉ Δημήτρης Μπάκας

Η Παιδεία μορφώνει τον άνθρωπο σε Άνθρωπο! Συνιστά την ύπατη Τέχνη της ανθρωπινότητας. ” Η Παιδεία καθάπερ ευδαίμων Χώρα πάντα τα αγαθά φέρει"(Σωκράτης).

Από ολόκληρο το διάβα τού βίου του το κάθε άτομο το μόνο που προστίθεται είναι ό,τι εισπράττει από την Παιδεία! Η Παιδεία είναι ο ρυθμιστής της ζωής μας. Γι' αυτό αποτελεί απόλυτη αυταξία.

Συνιστά, όμως, και αρετή, καθόσον αποδίδει μία τεράστια ολιστική δύναμη, με την οποία μπορεί να ενεργεί ο άνθρωπος. Από την παιδεία αναδύεται η αληθής βούληση να ενεργεί με ανθρωπιά. Μία ειδοποιός βούληση και δυνατότητα για πράξη του αγαθού σε συνδυασμό με την αλήθεια και το κάλλος.

Δεν αρκεί η δύναμη της λογικής (λόγου), αλλά μία άρτια δύναμη ψυχική και πνευματική, η οποία αναδύεται από την αρμονική σύνθεση της επιθυμίας, της συνήθειας, της μνήμης και πολλών σημαντικών επιμέρους αρετών,οι οποίες εμπεδώνονται από μία ολιστική αειφόρο καλλιέργεια!

Η ωραία αυτή σύνθεση τελεσιουργείται με τη δια βίου Παιδεία και αποφέρει, ως ανεκτίμητο καρπό την ύπατη ανθρώπινη επιθυμία και ανάγκη για Ελευθερία. Κάθε αρετή συνιστά δύναμη για ελευθερία. Στο ανώτατο επίπεδο όλες οι αρετές εξισορροπούνται αρμονικά και αναδύεται η ανιδιοτελής αγάπη.

Με τον όρο ήθος παιδαγωγίας εννοούμε εκείνο μοναδικό

ψυχικό κύκλωμα που ενώνει μέσα σε μία στιγμή ζωής τον παιδαγωγό με τον εκπαιδευόμενο και ταυτόχρονα τους δύο με το αντικειμενικό πνεύμα και τα πνευματικά αγαθά.

Το έργο του παιδαγωγού δεν είναι απλά θεωρητικό, αλλά κυρίως πρακτικό. Ήτοι έργο ηθικό. ΕΊΝΑΙ Η ΙΔΙΑ Η ΖΩΗ ΤΟΥ!

Το παιδαγωγικό ενέργημα ακολουθεί μία ιδιόμορφη αρχιτεκτονική, καθόσον η ανθρώπινη προσωπικότητα

δομείται με τις αξίες , που είναι απόλυτα ιδιότυπες. Μία σύνθεση πολύπλοκη, πολλαπλή και ευαίσθητη, διαρκώς μεταβαλλόμενη, που έχει βαθιά ριζώματα στο γνωστικό, αισθητικό, ηθικό θρησκευτικό, κοινωνικό , υπόβαθρο.

Πρώτοι ανδραγωγοί της ανθρωπότητας, για τη Δυτική διανόηση, αναγνωρίζονται οι Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης και άλλοι. Φυσικά συμπεριλαμβάνεται οπωσδήποτε, και ο Ιησούς.

Μία φιλοσοφική ορμή προς την πνευματική δημιουργία καθοδηγεί τον παιδαγωγό, δέχεται ο Πλάτων.

Μία λαχτάρα που ωθεί τον άνθρωπο προς τα ύπατα αγαθά: προς την αλήθεια, το κάλλος και την ηθική πληρότητα και ολβιότητα προσεγγίζοντας την αιώνια πηγή το Θείο!

Μία δίψα φιλοσοφική για γνώση και καλλιτεχνική λαχτάρα για δημιουργία, όπως και ηθική ανάταση προς την τελειότητα, από την οποία αναδύεται ο παιδαγωγικός έρωτας.

Η παιδαγωγική ορμή, όπως όλες οι ενστιγματικές δυνάμεις, που κινούν τη ζωή μας, μετατρέπεται σε πνευματική ανάγκη, η οποία δεν εφησυχάζει, ώσπου να βρει πρακτικό τρόπο ικανοποίησης.

Η παιδαγωγική πράξη καθίσταται ιδιότυπη πνευματική επικοινωνία και σύνδεση. Συνιστά την κρυστάλλωση των αξιών μέσα στον άνθρωπο και τον συνάνθρωπο. Έτσι γονιμοποιείται η ψυχή τού νέου για πνευματική δημιουργία με σκοπό την πληρότητα και ευτυχία.

”Η παιδαγωγική ορμή στο "Συμπόσιο" του Πλάτωνα αρχίζει με την κατάφαση του ερωτικού αισθησιασμού, αλλά τελειώνει με έναν ερωτικό ιδεαλισμό, που στο βάθος είναι θρησκευτικός ασκητισμός ελληνικής μορφής. Μία εξαΰλωση και λατρεία της αγνής ομορφιάς πού είναι ένα με τη θεότητα” (Παπανούτσος)

Ο Ελληνισμός ανακάλυψε τους νόμους της λογικής σκέψης και εγκαινίασε ένα κανόνα για την

αποτίμηση των αγαθών της ζωής, τον Ανθρωπισμό (Humanismus).

Ο Χριστιανισμός, ως ιδιότυπη αίσθηση της ζωής, ανακάλυψε τη "λογική της καρδιάς”. Ο Αρχαίος Ελληνικός Κόσμος είχε ψυχή αριστοκρατική. Με τον Χριστιανισμό η μάζα θεμελιώνει ηθικά την κοινή υπόσταση. "Οι φτωχοί και καταφρονεμένοι θα δουν πρώτοι τον Θεό”. Ο άνθρωπος λογαριάζεται όχι από την ιδιότητα του, αλλά μόνον γιατί είναι άνθρωπος!

Ο έρωτας του Πλάτωνα γίνεται αγάπη στον Χριστιανισμό!

Ο παιδαγωγός γίνεται τρυφερός ”παιδαγωγός" της καρδιάς με την αγνή και θερμή, την πλημμυρισμένη από αληθινά χριστιανική αγάπη ψυχή. Εκφραστής είναι ο Pestalozzi.

Η παιδαγωγική αγάπη καθίσταται πάθος ακοίμητο, που δεν αφήνει τον παιδαγωγό, ούτε στιγμή, να ησυχάσει.Μόνον, όταν ικανοποιείται χαρίζει την ευτυχία.

Ο Παιδαγωγός μόνο με την αγάπη μορφώνει , γιατί με την αγάπη ξυπνάει μέσα στο νέο πάλι την αγάπη, που εξαγνίζει την ψυχή του και την υψώνει στην τελειότητα.

Η παιδαγωγική τού Πλάτωνα είχε "ανδρική οπτική". Με το χριστιανικό πνεύμα της αγάπης η παιδεία απέκτησε και μία μορφή "θηλύτητας" ( γλυκύτητας). Μία ματιά της μητέρας!

Ο παιδευτικός έρωτας είναι επιλεκτικός. Διαλέγει το αντικείμενό του. Η παιδαγωγική, όμως, αγάπη απλώνεται παντού, χωρίς προτιμήσεις. Είναι μία αδιάκριτη ψυχική ακτινοβολία με αντικείμενο τον νέο γενικά. Είναι προσηλωμένη στις πνευματικές αξίες και στην ιδιότυπη υπόσταση τού νέου.

Έχει "ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΝΟΗ".

Αυτή την αποστολή - καθήκον έχει και ο εκπαιδευτής- ανδραγωγός στη δημιουργική Στρατιωτική θητεία.

Δύο αποκλίσεις του παιδαγωγικού ήθους παρουσιάζουν ενίοτε παθολογικές αλλοιώσεις, υπερβολές και ελλείψεις αντίστοιχα.

Ο δεσποτικός παιδαγωγός ή παθητικός αντίστοιχα. Όταν χαθεί το άριστο μέτρο σύνθεσης η αγωγή οδηγείται στις δύο ακρότητες, στον άκαμπτο εκπαιδευτικό ετατισμό( κρατισμό) ή παιδευτικό ρομαντισμό, που καταντά παιδευτική αναρχία.

Όπως κάθε αρετή η παιδαγωγική αναδύεται από το ύπατο λεπτό σημείο αρμονικής σύνθεσης. Τη χρυσή τομή!

Αυτές οι λίγες σκέψεις αναδύονται ζωντανές στο νου φέρνοντας πάντα στη μνήμη μου τα σεβαστά Πρόσωπα των Δασκάλων μου, ειδικά του Δημοτικού Σχολείου.

Πιο συγκεκριμένα, έχω πάντα ζωντανά μπροστά μου τον Δάσκαλό μου για τέσσερα χρόνια αείμνηστο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΡΡΑ, ο οποίος μάς ενέπνευσε με το παράδειγμά του δρόμους για τη ζωή μας ακολουθώντας και διδάσκοντας παραδειγματικά πιστά το παιδαγωγικό ήθος.

Με την απόλυτη βεβαιότητα ομολογώ ότι, χωρίς τις σοφές παροτρύνσεις του, τουλάχιστον η ταπεινότητά μου, θα είχε ζήσει απερίγραπτα διαφορετικό τρόπο ζωής!

Τον ευχαριστώ από της καρδιάς μου τα βάθη. Αιωνία η μνήμη του.

Θαρρώ ότι κανένας μας δε λησμονεί τους Ευεργέτες του! Η αχαριστία συνιστά το κάκιστο αμάρτημα.

( Το συνημμένο απείκασμα της αλησμόνητης μορφής του, δημοσιεύεται, ως ένα ελάχιστο αντίδωρο).

Δημήτρης Μπάκας

Αύγουστος 2020

ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ Δημήτρης Μπάκας

 

Προοίμιο

Ζούμε σε μια Κοινωνία θρυμματισμένη. Το εγώ  θεωρείται το κέντρο του Κόσμου. Κυριαρχεί το ατομικό συμφέρον, που απορρέει, από την ανάγκη ύπαρξης και αναγνώρισης. Ξεχνάμε ότι υπάρχουμε, επειδή υπάρχει ο διπλανός μας, που έχει τις ίδιες με εμάς απαιτήσεις.

 Οι παραδοσιακοί δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων έχουν  αλλοιωθεί και οι δυνάμεις συνοχής έχουν χαλαρώσει. Ζούμε ουσιαστικά σε μια "μαζική" κοινωνία- συνονθύλευμα!

Χωρίς, όμως, αρμονικά σύνολα ανθρώπων είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν τα τεράστια προβλήματα, που πάντοτε αναφύονται στη ζωή μας και η αντιμετώπισή τους ξεπερνά τις ατομικές μας δυνατότητες. Είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε υγιείς σχέσεις με τους διπλανούς μας και αυτό επιτυγχάνεται  μόνον με την αφομοίωση κοινών αξιών.

 

Εισαγωγή

 Η Κοινωνία της εποχής μας αναδίδει  απέραντη πολυπλοκότητα. Επικρατεί πλήρης ατομοκρατία. Πιστεύουμε ότι είμαστε «ελεύθεροι», αλλά  πρακτικά  είμαστε δέσμιοι των ανεξάντλητων επιλογών που μάς επιβάλλονται, χωρίς συνήθως να το αντιλαμβανόμαστε. Η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα. Οι  ειδικοί  δεν  μπορούν να συμφωνήσουν. Νιώθουμε  απομονωμένοι, αν και ζούμε σε πολυάνθρωπες κοινότητες. Κυριαρχούν η ανασφάλεια και ο φόβος, ενώ η ευτυχία  παραμένει όνειρο απατηλό.

   Ο Άνθρωπος οντολογικά έχασε  την έννοια ως το μοναδικό «δημιούργημα καθ΄ εικόνα και ομοίωση του Δημιουργού του». Τελικά λογίζεται είτε, ως  αριθμός, είτε ως «πράγμα» εμπορίας και κέρδους! Και διερωτόμαστε  μαζί με τον Πασκάλ: « Τι είδους χίμαιρα είναι ο άνθρωπος; Δόξα και κάθαρμα του σύμπαντος! Ποιος θα ξεκαθαρίσει αυτό το μπέρδεμα;»

 

Βασικές έννοιες[1]

 

Η σχέση «πρόσωπο» με «πρόσωπο»

Το ύπατο αγαθό για τον άνθρωπο είναι ο συν-άνθρωπός του, επειδή του καλύπτει άπειρες ανάγκες και μάλιστα επιτακτικά απόλυτες. Παρέχει συνδρομή στο παραγόμενο έργο,  φιλία, αγάπη , θαλπωρή,  ασφάλεια κλπ. Ουσιαστικά χωρίς τον διπλανό μας  δεν νοείται ζωή.

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ισχυρότεροι δεσμοί-αξίες, που συγκρατούν την Κοινωνία ως όλον. Χωρίς τις κοινές αξίες ζωής δεν υπάρχει καμία πρόοδος και ελπίδα.

Η βασικός κρίκος συνοχής της Κοινωνίας μας είναι η σχέση «πρόσωπο» με «πρόσωπο». Μόνον ένα ανθρώπινο ον μπορεί να θεωρηθεί πρόσωπο, που είναι ισότιμο( όχι ίσο), άσχετα από τις διαφορές μεταξύ μας. Σεβόμαστε  το πρόσωπο του άλλου  ανεξάρτητα ιεραρχίας και κοινωνικής θέσεως.

Το αρμονικό  δέσιμο μιας  σχέσης «πρόσωπο» με «πρόσωπο», κατά βάση, εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες αφομοίωσης των κοινών αξιών μας:

·        Η  αυθεντικότητα (η ειλικρίνεια και η γνησιότητα ) του κάθε μέλους. Η προσωπικές «αλήθειες» συνήθως αποκλίνουν. Πρέπει, όμως, να υπάρξει κατανόηση της θέσεως του άλλου. Κανένας δεν μπορεί να κατέχει, στη γενική περίπτωση, την απόλυτη αλήθεια.

·        Η  υπευθυνότητα, το βασικό στοιχείο ηθικά υπεύθυνης  στάσεως έναντι ενός κοινού σκοπού, ως  εγγύηση της επιτυχίας.

·        Η καλή πίστη ( ευβουλία, η καλή διάθεση και η ευγένεια), απαραίτητο στοιχείο γόνιμου κλίματος για την ανάπτυξη σχέσης αρμονίας.

Αποτιμήσεις

Η  «αλήθεια» μας περνάει  μέσα από την «αλήθεια» του άλλου και αυτή η κοινή επιθυμία για την αλήθεια επιζητά  μετριοφροσύνη, υποχωρητικότητα και την καλή διάθεση. Ο παραγλωσσικός κώδικας επικοινωνίας (έκφραση του προσώπου, στάση του σώματός μας κλπ.) μεταδίδει ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών  και  αλλοιώνει συνήθως   την αλήθεια.

Η αυθεντικότητα, υπευθυνότητα και καλή πίστη αντανακλούν, αντίστοιχα, τις τρεις θεμελιώδεις αξίες: Την αλήθεια, το αγαθό και το κάλλος. Όταν συντρέξουν, πάντα σε μια φάση γόνιμης κρισιμότητας, και συντεθούν με αρμονική αναλογία, τότε η ανθρώπινη ψυχή συγκινείται. «Ερωτεύεται», θα λέγαμε, τον υπέρτερο σκοπό και καθίσταται ευεπίφορη.

 Φωτίζεται από την αληθινή ειλικρίνεια. Προσανατολίζεται στον αγαθό χαρακτήρα της υπευθυνότητας για επίτευξη του  σκοπού. Ευφραίνεται από την ωραιότητα της καλής διάθεσης.

Πληρούνται οι βασικές προϋποθέσεις του σεβασμού της προσωπικότητας και της προσωπικής ελευθερίας των μελών, οπότε  ξανοίγεται ο «ελεύθερος χώρος» προσωπικής  ευθύνης και αφομοίωσης κοινών αξιών.  Τότε η ηθική συνείδηση καθίσταται αξιογόνος και αναδύονται αξίες υψηλής  λεπτότητας, όπως  η εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη, η φιλότητα και η αγάπη.

Ενίοτε, όμως, η σχέση είναι θνησιγενής. Αυτό συμβαίνει, όταν η λεκτική διατύπωση της προσωπικής «αλήθειας» και ειδικότερα ο παραγλωσσικός κώδικας έκφρασης προκαλεί την αίσθηση, ότι η ναρκισσιστική επιθυμία ή η επιθετικότητα τείνουν να επιβάλλουν το δικό τους νόμο. Αυτή είναι  η καίρια αυτοκαταστροφική περίπτωση σε κάθε σχέση.

      Ο απώτερος κοινός σκοπός διασώζεται, τότε μόνον, όταν η ηθική συνείδηση, αναδυόμενη, ως συναίσθημα ενοχής, λόγω υπευθυνότητας έναντι του στόχου, υπερνικήσει τον  εγωισμό. Ήτοι, εάν εμφιλοχωρήσει άμεση μετάνοια, η οποία θα εκφρασθεί με παρρησία.  Τούτο όμως απαιτεί μεγάλη δύναμη ψυχής. Απαιτεί την κορυφαία αρετή της ανάληψης της ευθύνης. Και όμως, υπάρχουν, και σήμερα, τέτοια παραδείγματα μεγαλοψυχίας και λεβεντιάς, που σώζουν τους κοινούς στόχους.

Όταν οι τρεις θεμελιώδεις αξίες (αλήθεια, ωραιότητα και αγαθότητα) , αντίστοιχα ως ειλικρίνεια, καλή διάθεση και υπευθυνότητα συντρέξουν και συντεθούν  αρμονικά δημιουργούν τις υγιείς ανθρώπινες  σχέσεις «πρόσωπο» με  «πρόσωπο», που  αντέχουν στο χρόνο και στις δοκιμασίες. Όλες οι σχέσεις, όμως, εύκολα μπορεί να αυτοκαταστραφούν.

Αυτή η αρμονική σύνθεση συνιστά τη λυδία  λίθο για κάθε ανθρώπινη σχέση , παράλληλης ή ιεραρχικής δομής,  σε κάθε τοπική και χρονική απόσταση. Στη οικογένεια, την  κοινωνία και την Πατρίδα. Ακόμη και μεταξύ Λαών και Κρατών. Ο Πλανήτης μας έγινε ένα « χωριό»!!!

 

 Επίλογος

Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό όν. Η ύπαρξή του στη ζωή και η αυτοεπιβεβαίωσή του τού επιβάλλουν την συνύπαρξη με άλλα πρόσωπα.

Η απομόνωση μετατρέπει τον «πολίτη» σε «ιδιώτη», κατά τους προγόνους μας. Ο ιδιώτης στην αγγλική έγινε idiot, με την γνωστή προσβλητική έννοια (ηλίθιος).

Η σχέση «πρόσωπο με πρόσωπο» είναι η σπουδαιότερη σχέση,  μετά τη μητρική –πατρική και οικογενειακή. Είναι ο βασικός κρίκος των ανθρώπινων σχέσεων.

 Συνιστά κύρια κοινωνική αξία, γιατί πραγματώνει τον  εξανθρωπισμό του Ανθρώπου  με  σκοπό τη δημιουργία καλύτερης ανθρώπινης Κοινωνίας.

Απαιτεί τεράστια ψυχική δύναμη γι’ αυτό συνιστά βασική αρετή.

 Κάθε σχέση είναι μια δέσμευση, που σημαίνει περιορισμός της ελευθερίας του ατόμου. Τούτο, όμως, γίνεται αποδεχτό  από την ανθρώπινη συνείδηση, όταν προσδοκάται η ανάδυση πιο πολύτιμων αξιών, όπως η εμπιστοσύνη, ο σεβασμός, η φιλία και η αγάπη.

Τότε καθένας μας  προσφέρει στον συνάνθρωπό του χώρο δράσης, κοντολογίς την ελευθερία του, ήτοι  το ύπατο ανθρώπινο αγαθό.

 Τότε δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες  ανάδυσης της μεγαλύτερης, εφικτής, κοινωνικής  και προσωπικής   ευτυχίας.

 

                                                                                           Δημήτρης Κ. Μπάκας

                                                                                               Σεπτέμβριος 2020

---

[1] • Ανάγκη: (<αγκώνας, αγκαλιά) προκαλεί περίσφιξη, στενοχώρια, δυσφορία  και άγχος.

• Επιθυμία: « θέτω στην καρδιά μου  κάτι», που μου λείπει και το αισθάνομαι ως ανάγκη.

• Αξία:(<άγω) Μια νοητή σχέση (συνάφεια) υποκειμένου και αντικειμένου, που υποδηλώνει μια ισοδύναμη σπουδαιότητα και προκαλεί το ενδιαφέρον.

• Αγαθό: το αντικείμενο,  που καλύπτει την ανάγκη μου και  πραγματώνεται η αξία.

•Αρετές <αραρίσκειν>: είναι ψυχικές δυνάμεις που αναδύονται από την αρμονική σύνθεση  αξιών. Συνιστούν τα βασικά στοιχεία δόμησης της ανθρώπινης προσωπικότητας.